Αυτός ο χειμώνας θα πάει καλά. Ο επόμενος?

 Όλοι μας έχουμε την απορία πώς θα κυλήσει ο φετινός χειμώνας. Από τη μία ο πόλεμος στην Ουκρανία. Θα έχουμε φυσικό αέριο και σε ποια τιμή? Από την άλλη η ακρίβεια. Πότε θα σταματήσουν οι αυξήσεις στις τιμές που παρατηρούμε κάθε εβδομάδα?

Το 2022 είναι μια χρονιά που μέχρι στιγμής κυλάει καλά για την ελληνική οικονομία. Μετά από 2 χρόνια καραντίνας, ένα μέρος από τα χρήματα που αποταμιεύτηκαν τον καιρό της πανδημίας διοχετεύτηκε στην αγορά μέσω κατανάλωσης και επενδύσεων.  Η έκρηξη επίσης του τουρισμού έφερε έσοδα και δουλειές.

Γέμισε βεβαίως και τα κρατικά ταμεία, ώστε αυτά να μπορέσουν να επιδοτήσουν το ρεύμα και τη θέρμανση. Η Ελλάδα μάλιστα, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, φαίνεται πως βρήκε εναλλακτικούς τρόπους για να διατηρήσει επαρκή αποθέματα ενέργειας για φέτος. Έτσι και η τιμή του φυσικού αερίου έχει μειωθεί αισθητά το τελευταίο διάστημα.

Ο φετινός χειμώνας λοιπόν φαίνεται πως θα κυλήσει ομαλά, χωρίς προβλήματα.

Η ακρίβεια όμως θα συνεχίσει να υφίσταται. Ακόμα κι αν φρενάρει κάποια στιγμή η άνοδος των τιμών στα προϊόντα και τις υπηρεσίες, πάλι ακριβά θα μας φαίνονται, από τη στιγμή που οι μισθοί παραμένουν ίδιοι. Η ακρίβεια λοιπόν θα οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης.

Η αύξηση επίσης των επιτοκίων στην οποία προχώρησαν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως για να φρενάρουν τον πληθωρισμό δυσκολεύει τόσο την αποπληρωμή των υπάρχοντων δανείων όσο και την άντληση χρημάτων μέσω νέων δανείων. Αυτό σημαίνει λιγότερες επενδύσεις και άρα λιγότερες νέες θέσεις εργασίας.

Οι παραπάνω παράγοντες θα σπρώξουν αργά ή γρήγορα την οικονομία σε ύφεση το 2023, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Από την παγκόσμια ύφεση ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά ο ελληνικός τουρισμός το επόμενο καλοκαίρι, καθώς και οι εξαγωγές.   

Επίσης, η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία φαντάζει σήμερα το πιο πιθανό σενάριο. Κάτι τέτοιο ασφαλώς δεν προμηνύει καλές εξελίξεις στο ζήτημα της ενέργειας. Ούτε για τις τιμές ούτε για τις διαθέσιμες ποσότητες. Πόσο θα επηρεάσει αυτό τη χώρα μας κανείς δεν μπορεί να πει σήμερα με βεβαιότητα. Θα είμαστε σε θέση να εξασφαλίσουμε τα αναγκαία αποθέματα για τον επόμενο χειμώνα?

Τέλος, το 2023 είναι χρονιά εκλογών στην Ελλάδα. Πιθανότατα μάλιστα να χρειαστούν διπλές εκλογές μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα για την ανάδειξη κυβέρνησης. Αυτό σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να εκτροχιάσει τα δημοσιονομικά αποτελέσματα και να δημιουργήσει ελλείμματα. Γιατί πλέον δεν μπορούμε να δανειζόμαστε από τις αγορές με 5% επιτόκιο.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι τα δύσκολα δεν πέρασαν τόσο απλά, άλλα ενδέχεται να τα βρούμε μπροστά μας αν δεν προσέξουμε. Γι αυτό απαιτείται η ηγεσία του τόπου να είναι καλά προετοιμασμένη και να έχει καταστρώσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης της κάθε αναποδιάς που μπορεί να προκύψει. Ας προσέχουμε για να έχουμε.

Το μόνο καλό του πληθωρισμού

Το μοναδικό καλό που βγαίνει από τον υψηλό πληθωρισμό είναι ότι αυξάνεται το ΑΕΠ της χώρας σε τρέχουσες τιμές. Αυτό σημαίνει πως μειώνεται η σχέση ΧΡΕΟΣ / ΑΕΠ.

Το ΑΕΠ της Ελλάδας αναμένεται να ξεπεράσει τα €200 δις φέτος, αυξημένο κατά περίπου €20 δις σε σχέση με πέρυσι, κυρίως λόγω του πληθωρισμού.

Δυστυχώς όμως το χρέος της Ελλάδας έχει αυξηθεί κι αυτό κατά €25 δις την τελευταία τριετία (από €331 στα τέλη του 2019 σε €356 δις σήμερα). 

Αυτό συνέβη διότι τα έτη 2020-21 παρουσιάστηκαν μεγάλα ελλείμματα, εξαιτίας της πανδημίας, ενώ φέτος αναμένεται εκ νέου έλλειμμα κοντά στα 10 δις.

Επιπλέον, φέτος αναμένεται εκ νέου έλλειμμα κοντά στα 10 δις (2% πρωτογενές έλλειμμα = €4 δις + €5,6 δις τόκοι). Μη ξεχνάμε άλλωστε πως τα αυξημένα φορολογικά έσοδα θα διατεθούν για την ενίσχυση ενάντια στο υψηλό κόστος ενέργειας.  

Θα πρέπει λοιπόν η χώρα μας να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια συνετή δημοσιονομική πολιτική. Να σταματήσει δηλαδή  να παράγει ελλείμματα για να μπορέσει να ανασάνει από το βραχνά του χρέους. 

Κι αυτό θα γίνει με τη βοήθεια του… πληθωρισμού!

Ο μόνος τρόπος να πέσει η ακρίβεια είναι με…

Στην αρχή ήταν ο κορωνοϊός και οι καθυστερήσεις που προκάλεσε στην παραγωγή και τη μεταφορά των πρώτων υλών.

Ύστερα ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία, που εκτόξευσε τις τιμές στην ενέργεια και τα καύσιμα.

Έτσι, είμαστε πλέον αντιμέτωποι με αλλεπάλληλες αυξήσεις τιμών…

Αν μάλιστα προσθέσουμε και την κερδοσκοπία στην οποία επιδίδονται αρκετές επιχειρήσεις και επαγγελματίες στη χώρα μας, τότε το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο.

H ακρίβεια που μαστίζει την ελληνική κοινωνία θα μπορούσε να μειωθεί με τη μείωση των φόρων: 1) του ΦΠΑ και 2) του ΕΦΚ στα καύσιμα.

Κάτι τέτοιο όμως δε φαίνεται ορατό. Αντί αυτού, η κυβέρνηση προτιμά να δίνει επιδόματα με προεκλογικό άρωμα. Δημοσιονομικά το κόστος είναι πάνω κάτω το ίδιο.

Η επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου θα ανακούφιζε κάπως το κόστος ενέργειας. Δεν ξέρουμε όμως αν είναι εύκολο να προχωρήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ακρίβεια θα μπορούσε επίσης να μειωθεί αν υπήρχε υγιής και σε βάθος ανταγωνισμός στην ελληνική αγορά και ικανός ελεγκτικός μηχανισμός. Κάτι τέτοιο όμως δε συμβαίνει.

Δυστυχώς λοιπόν, ο μόνος τρόπος για να πέσουν οι τιμές είναι η μείωση της ζήτησης.

Αυτό όμως σημαίνει πως οι καταναλωτές δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες (εκτός αν κάποιοι συνειδητά απέχουν από την αγορά ορισμένων εξ αυτών).

Ήδη παρατηρούμε στα supermarkets, που η μείωση του τζίρου αγγίζει το 10%, να εμφανίζονται περισσότερες προσφορές και εκπτώσεις σε διάφορα είδη.

Η μείωση όμως της ζήτησης οδηγεί σε ύφεση. Και οι συνέπειες της ύφεσης μπορεί να είναι αλυσιδωτές. Τις βιώσαμε άλλωστε την προηγούμενη δεκαετία…