3 χρόνια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Άλλαξε κάτι;

Υπήρξαν δύο κατηγορίες πολιτών που τον Ιανουάριο του 2015 στήριξαν το ΣΥΡΙΖΑ. Εκείνοι που πίστεψαν πως είχε έρθει η ώρα να σκίσουμε τα μνημόνια και να συγκρουστούμε με τους δανειστές. Κι εκείνοι που μέσα τους ήξεραν πως όλα αυτά που υποσχόταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ανέφικτα. Έβλεπαν όμως μια καλή ευκαιρία να ξεμπερδεύουμε με το παλιό πολιτικό σύστημα, ώστε να έρθουν νέοι άνθρωποι με φρέσκες αντιλήψεις. Αποδείχτηκε μάλιστα στις εκλογές του Σεπτέμβρη ότι ήταν διατεθειμένοι να επωμιστούν νέα δημοσιονομικά βάρη, αρκεί να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο στη χώρα.

Τρία χρόνια μετά δεν έχουν ευοδωθεί οι προσδοκίες ούτε της μιας ούτε της άλλης κατηγορίας ανθρώπων.

- Δεν έχει βελτιωθεί η καθημερινότητα του πολίτη

- Οι υπερβολικοί φόροι τσακίζουν όλους ανεξαιρέτως και υποσκάπτουν την προοπτική οικονομικής ανάκαμψης.

- Οι εστίες μικρής και μεγάλης διαφθοράς στο δημόσιο παραμένουν.

- Οργιάζει η φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο και η μαύρη εργασία.

- Το πελατειακό κράτος ζει και βασιλεύει. 44 χιλιάδες προσλήψεις σε 3 χρόνια, η συντριπτική πλειοψηφία εκτός ΑΣΕΠ, συνοδευόμενες από κατακόρυφη αύξηση των δομών και οργανισμών του δημοσίου.

- Η παλιά διαπλοκή αντικαθίσταται από μία νέα, φιλική προς την κυβέρνηση.

- Η παιδεία πισωγυρίζει με φοιτητοπατέρες, βανδαλισμούς πανεπιστημιακών χώρων, υποβάθμιση των πρότυπων σχολείων, κατάργηση εκδρομών στο εξωτερικό κλπ

- Οι ανεξάρτητοι θεσμοί υφίστανται μια συστηματική προσπάθεια απαξίωσης και υποβάθμισης του ρόλου τους

- Γενικότερα, το ύφος διακυβέρνησης είναι σε πολλές περιπτώσεις αυθάδες και αυταρχικό με κατασκευή εχθρών και καλλιέργεια διχαστικού κλίματος συνεχούς έντασης

Από την άλλη μεριά, έχουν γίνει κάποιες θετικές ενέργειες, όπως η εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (μνημονιακή υποχρέωση), η προώθηση μέτρων για τη χρήση πλαστικού χρήματος, η αύξηση επιδόματος για το 1ο και 2ο παιδί (μειώθηκε όμως στους πολύτεκνους), η ολοκλήρωση μεγάλων αυτοκινητόδρομων, το σύμφωνο συμβίωσης κ.αλ.

Τρία χρόνια μετά, το «νέο» δείχνει αρκετά γερασμένο. Η αθέτηση των υποσχέσεων δε στέρησε μόνο την ελπίδα από τους υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ. Έκανε κάτι χειρότερο: αφαίρεσε και τα τελευταία ψήγματα εμπιστοσύνης των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα. Το πρόσκαιρο ενδιαφέρον πολλών για την πολιτική μετατράπηκε σε μόνιμη απάθεια και απέχθεια. Νέοι άνθρωποι διστάζουν να ασχοληθούν πιο ενεργά με τα κοινά, λόγω του γενικότερου αρνητικού κλίματος. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει το συντομότερο. Μόνο με ενεργούς πολίτες και κοινωνική συμμετοχή η χώρα αυτή θα διορθώσει κάποια μέρα τα κακώς κείμενα.

Κόβουν €57 εκ από 3τεκνους-πολύτεκνους, όταν η σπατάλη στο δημόσιο παραμένει τεράστια

Την προηγούμενη Δευτέρα ψηφίστηκαν οι κυβερνητικές αλλαγές στο επίδομα τέκνου. Σύμφωνα με αυτές, δίνεται αύξηση για το 1ο και 2ο παιδί στις οικογένειες που καλύπτουν τα εισοδηματικά κριτήρια, ενώ αντίθετα μειώνεται δραστικά ή περικόπτεται τελείως το επίδομα προς τις 3τεκνες και πολύτεκνες οικογένειες.

Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται μηνιαία αύξηση 15 έως 30 ευρώ (ανάλογα το εισόδημα) του επιδόματος για το 1^ο παιδί. Αντίστοιχα για νοικοκυριά με 2 παιδιά η μηνιαία αύξηση φθάνει συνολικά τα 45 με 60 ευρώ. Είναι μια απόφαση ορθή και επιβεβλημένη, καθώς θα ωφεληθούν από αυτήν σχεδόν 700.000 νοικοκυριά.

Αντίθετα όμως, είναι απολύτως λανθασμένη η σημαντική μείωση του ποσού που αντιστοιχεί σε κάθε οικογένεια με 3 παιδιά, η οποία δηλώνει μικτό εισόδημα πάνω από €1.100/μήνα. Αν ένα 5μελες νοικοκυριό έχει μηνιαίες αποδοχές περί τα 1.000 ευρώ, όχι μόνο δε θεωρείται πλούσιο, αλλά αντιθέτως δυσκολεύεται πολύ να καλύψει ακόμα και τις βασικές του ανάγκες.  

Συνολικά 69.000 τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες ζημιώνονται από τη συγκεκριμένη διάταξη της κυβέρνησης. Μάλιστα 14.000 εξ αυτών, που δηλώνουν μικτό μηνιαίο εισόδημα άνω των 2.300 ευρώ, χάνουν εξ ολοκλήρου το επίδομα.

Την ίδια στιγμή το δημογραφικό πρόβλημα είναι τεράστιο και ο πληθυσμός της Ελλάδας συρρικνώνεται ραγδαία. Σύμφωνα με τις μελέτες, σε λίγες δεκαετίες οι Έλληνες θα είμαστε λιγότεροι από 9 εκατομμύρια. Για να αναστραφεί αυτή η τάση θα πρέπει να γεννιούνται πάνω από 2 παιδιά σε κάθε οικογένεια.

Αντί λοιπόν να δίνουμε επιπλέον κίνητρα για περισσότερες γεννήσεις, αφαιρούμε και αυτά τα λίγα που ήδη υπάρχουν. Αν μάλιστα προσθέσουμε τη ραγδαία αύξηση άμεσων και έμμεσων φόρων τα τελευταία χρόνια, καθώς και την περικοπή κοινωνικών δαπανών, κατανοούμε γιατί οι γεννήσεις έχουν πέσει κατακόρυφα.

Θα πρέπει λοιπόν οι κυβερνώντες να διορθώσουν το συντομότερο δυνατό το λάθος τους. Το επιπλέον ετήσιο κόστος για να καλυφθούν αυτά τα 69 χιλιάδες νοικοκυριά ανέρχεται σε μόλις €57,5 εκ.

Μικρό ποσό για ένα σπάταλο κράτος, το οποίο δαπανά πάνω από €500 εκ ετησίως για τις 44 χιλιάδες προσλήψεις που έχει κάνει από τον Ιανουάριο 2015 μέχρι τον Οκτώβριο 2017, στη συντριπτική τους πλειοψηφία εκτός ΑΣΕΠ (επίσημα στοιχεία απογραφής Υπ. Διοικητικής Μεταρρύθμισης). Για να χωρέσει μάλιστα όλο αυτό το υπεράριθμο προσωπικό έχει ιδρύσει 290 νέους δημόσιους οργανισμούς και επιχειρήσεις (στοιχεία «Εργάνη»). 

Ένα σπάταλο κράτος που επιχορηγεί με εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο ελλειμματικές ΔΕΚΟ, λόγω κακοδιαχείρισης.

Που πληρώνει €108 εκατομμύρια το χρόνο για μίσθωση πανάκριβων ενοικίων στο κέντρο της Αθήνας, τη στιγμή που δημόσια κτίρια μένουν ανενεργά, όπως αυτό του «Κεράνη», το οποίο μπορεί να στεγάσει 2 υπουργεία.

Που συντηρεί ένα κατακερματισμένο σύστημα προμηθειών με 6.500 αναθέτουσες αρχές προμηθειών, χωρίς κεντρική διοίκηση και ενιαία ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Βάσει μελέτης του ΟΟΣΑ, από τα 20 δις ευρώ παραγγελίες που διενεργεί το στενό και ευρύτερο δημόσιο κάθε χρόνο, χάνονται σε υπερτιμολογήσεις περί το 20% αυτών. Δηλαδή το δημόσιο ζημιώνεται με 4 δις ετησίως !!! (ΣΗΜ: τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ είναι 2,7 δις…)

Μήπως τελικά δεν βλέπουν το θέμα από την οικονομική του πλευρά, αλλά στενά πολιτικά? Όπως άλλωστε δήλωσε κυνικά η κυρία Φωτίου: «η πλειοψηφία των πολύτεκνων είναι συντηρητικών πεποιθήσεων και δε ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ…»  

«Καθαρή έξοδος» ή Προληπτική πιστωτική γραμμή;

Το 2018 αναμένεται εξαιρετικά ενδιαφέρον και σημαντικό. Στους επόμενους 12 μήνες θα κριθεί το μέλλον της Ελλάδας σε σχέση με τα μνημόνια.

Μέχρι τον Αύγουστο, οπότε και λήγει το 3ο μνημόνιο, θα πρέπει να κερδηθούν 3 στοιχήματα:

Στοίχημα 1ο: Να κλείσει η 4η και τελευταία αξιολόγηση. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Περιλαμβάνει πολλά ακανθώδη ζητήματα, όπως την επιλογή μέσω ΑΣΕΠ 3.200 διευθυντών στο δημόσιο,την πώληση μονάδων της ΔΕΗ, μια σειρά αποκρατικοποιήσεις, την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών κ.αλ.

Στοίχημα 2ο: Οι τράπεζες να περάσουν τα stress tests χωρίς σημαντικές αναταράξεις. Βασική προϋπόθεση είναι το επόμενο διάστημα να έχουν γίνει επαρκή βήματα για τη μείωση των κόκκινων δανείων.

Στοίχημα 3ο: Η χώρα να δανειστεί 3 φορές από τις αγορές.

Αν πραγματοποιηθούν επιτυχώς και τα τρία παραπάνω, τότε υπάρχουν μπροστά μας 2 δρόμοι:

1ος δρόμος:«υβριδικό μοντέλο».

Τί σημαίνει: η Ελλάδα δανείζεται μόνη της από τις αγορές τα κεφάλαια που χρειάζεται. Αναμένεται να έχει συγκεντρώσει ένα «μαξιλάρι» αποθεμάτων πάνω από €10 δις, το οποίο θα χρησιμοποιήσει σε περίπτωση που δεν μπορέσει να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια.

Εκτός από τα ήδη ψηφισθέντα μέτρα που θα εφαρμοσθούν το 2019-20 (περικοπή συντάξεων, μείωση αφορολόγητου), ασφαλώς θα υπάρχει μία μορφή επιτήρησης. Αυτή πιθανότατα θα σχετίζεται με την εφαρμογή συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων, η υλοποίηση των οποίων θα ξεκλειδώνει κάποια μέτρα διευκόλυνσης του χρέους. Επίσης για την 5ετία 2018-2022 ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος έχει ήδη τεθεί πολύ ψηλά, στο 3,5%.

Καθαρή έξοδος λοιπόν δεν προκύπτει.

Θετικά:

α) Η διεθνής οικονομική συγκυρία είναι ευνοϊκή. Τα επιτόκια παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ενώ η Ευρώπη, δείχνει να ξεπερνά την κρίση, όπως και οι ΗΠΑ.

β) Οι Ευρωπαίοι θέλουν να ξεμπερδεύουν με το ελληνικό πρόβλημα.

β) Το 2018 οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας είναι χαμηλές. Υπάρχει λοιπόν ένα χρονικό περιθώριο για να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι υψηλές ανάγκες του 2019.

Αρνητικά:

α) Χωρίς την εγγύηση της παρουσίας του ESM οι επενδυτές πιθανώς να αντιδράσουν αρνητικά και τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων να εκτιναχθούν (βλ. περίπτωση 2014 όταν επίσης η τότε κυβέρνηση αρχικά μιλούσε για καθαρή έξοδο).

β) Τα ελληνικά ομόλογα ανήκουν σήμερα στην κατηγορία «σκουπίδια». Θα χρειαστούν απανωτές αναβαθμίσεις σε σύντομο διάστημα από τους οίκους αξιολόγησης.

γ)Η ΕΚΤ θα σταματήσει να δέχεται ως ενέχυρα τα ομόλογα των ελληνικών τραπεζών. Αυτό θα αυξήσει το κόστος δανεισμού τους.

d) Σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά στην παγκόσμια οικονομία (πχ. με τον προβληματικό τραπεζικό τομέα της Κίνας, με τη «φούσκα» των χρηματιστηρίων κλπ), η ευάλωτη ελληνική οικονομία θα είναι απροστάτευτη.

2ος δρόμος:προληπτική πιστωτική γραμμή. Ισχύει για 1 χρόνο. Υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης για 1+1 εξάμηνα. Τα χρήματα θα προέλθουν από τα αδιάθετα χρήματα του 3ου μνημονίου, περί τα 27-30 δις.

Τί σημαίνει: υπάρχουν 2 μορφές πιστωτικής γραμμής:

α). Προληπτική (PCCL). Δεν προβλέπει κανενός είδους εποπτεία. Για να ενταχθεί όμως μια χώρα θα πρέπει να έχει εύρωστη οικονομία, πιστοληπτική ικανότητα και βιώσιμο χρέος. Συνεπώς, δύσκολα μπορεί να ενταχθεί σε αυτό το καθεστώς η Ελλάδα.

β). Ενισχυμένης εποπτείας (ECCL). Προϋποθέτει έλεγχο της οικονομίας (το υπ. Οικονομικών θα πρέπει να αποστέλλει στοιχεία σε μηνιαία βάση) και παρέμβαση όπου υπάρχει πρόβλημα. Η εποπτεία ισχύει κανονικά ακόμα κι αν δεν χρειαστεί να αντλήσουμε ούτε ένα ευρώ.

Θετικά:

α) Παρέχει μια μορφή προστασίας στη χώρα και εγγύηση στους επενδυτές να δανείσουν άφοβα την Ελλάδα.

β) Η προστασία αφορά και τις ελληνικές τράπεζες, καθώς η ΕΚΤ θα συνεχίσει να δέχεται ως ενέχυρα τα ομόλογά τους.

γ) Ισχύει μόνο για 1 χρόνο, καλύπτει όμως το κρίσιμο 8μηνο του 2019, οπότε θα πρέπει να αποπληρωθούν μεγάλα ποσά από το χρέος της Ελλάδας.

Αρνητικά:

α) Η εποπτεία θα συνεχιστεί. Θα χρειαστεί μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση να διαπραγματευτεί προηγουμένως τους όρους και τις προϋποθέσεις.

β) Απαιτείται να ψηφισθεί από τα κοινοβούλια ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και της Γερμανίας. Κάτι που εξηγεί την απροθυμία αρκετών Ευρωπαίων για το σενάριο της πιστωτικής γραμμής.

Είναι κατανοητό η κυβέρνηση να θέλει να ξεμπερδεύει με τα μνημόνια και αυτό να το εκμεταλλευτεί επικοινωνιακά. Είναι όμως πιο συνετό να πάρει για ένα μόλις χρόνο την προληπτική πιστωτική γραμμή, ώστε να μην κινδυνεύσει η ανάρρωση του «ασθενή». Μπορεί μάλιστα να το εξηγήσει αυτό επαρκώς στους Έλληνες. Άλλωστε, αυτή θα λήξει τον Αύγουστο 2019, ακριβώς ένα μήνα πριν τις εθνικές εκλογές, ιδανικό timing για να το καρπωθεί εκλογικά.