Πρόταση κλιμακωτής μείωσης του πλεονάσματος τα έτη 2019-2022

Το καλοκαίρι του 2018 δεν τελειώνει το μνημόνιο. Τα χρήματα που λαμβάνουμε από τους Ευρωπαίους τελειώνουν. Θα εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε νέα, σκληρά μέτρα, ώστε να επιτυγχάνουμε δύσκολους δημοσιονομικούς στόχους.

Πιο συγκεκριμένα, το 2019 θα περικοπούν περαιτέρω οι συντάξεις μέσω της κατάργησης της "προσωπικής διαφοράς", ενώ το 2020 (πιθανώς και νωρίτερα) θα μειωθεί δραστικά το αφορολόγητο όριο, επιβαρύνοντας σημαντικά την πλειοψηφία των πολιτών.

Τα 2 αυτά μέτρα έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της κυβέρνησης και των δανειστών για να εξασφαλιστεί ότι η χώρα θα παράγει σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% του ΑΕΠ την πενταετία 2018-2022. Από το 2023 έως το 2060, ο στόχος του πλεονάσματος πέφτει στο 2% του ΑΕΠ.

Η συγκεκριμένη συμφωνία είναι αρκετά οξύμωρη. Το λογικό θα ήταν το αντίθετο. Δηλαδή τα πρώτα χρόνια τα πλεονάσματα να ήταν χαμηλότερα ώστε να δοθεί ανάσα στην οικονομία να ανακάμψει. Εφόσον αυτό είχε επιτευχθεί, να αυξάνονταν σταδιακά οι δημοσιονομικοί στόχοι, οι οποίοι θα τροφοδοτούνταν από την ισχυρή ανάπτυξη και όχι από οριζόντιες περικοπές. 

Ο προϋπολογισμός του 2018 έχει ήδη κατατεθεί για να φέρει 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Εκείνο όμως που μπορεί να τεθεί υπό συζήτηση στις διαπραγματεύσεις για την επόμενη μέρα είναι το ύψος των πλεονασμάτων τα έτη 2019-2022. 

Η Ελλάδα θα πρέπει να καταθέσει την εξής εναλλακτική πρόταση: αντί για σταθερά πλεονάσματα 3,5% για 5 χρόνια και απότομη πτώση στο 2% το 2023, σταδιακή μείωση σε 3% το 2019, 2,75% το 2020, 2,5% το 2021, 2,25% το 2022 και τέλος 2% το 2023.   

Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί δημοσιονομικός χώρος 1 δισ. το 2019 και επιπλέον 500 εκατ. για κάθε επόμενο έτος, που θα επιτρέψει τη μείωση φόρων και την αύξηση δημοσίων επενδύσεων και κοινωνικών δαπανών. Έτσι θα επιτευχθεί μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει τα δημόσια έσοδα. Όπως μάλιστα φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, η σχέση Χρέους / ΑΕΠ αναμένεται να είναι χαμηλότερη σε σύγκριση με την πρόβλεψη βάσει της σημερινής συμφωνίας, λόγω της αύξησης του ΑΕΠ.

* ΣΗΜ: 1) το χρέος κεντρικής κυβέρνησης στα τέλη του 2017 αναμένεται στα €333,8 δις. Για την ανάγκη της μελέτης το ποσό αυτό μεταβάλλεται μόνο από το τελικό πλεόνασμα. Δε λαμβάνονται υπόψη τυχόν άλλοι παράγοντες, όπως η δημιουργία προσωρινού "μαξιλαριού" μερικών δις, η οποία προβλέπεται στον προϋπολογισμό του 2018.
2) Η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος αναμένεται να διατηρήσει σταθερά τα επιτόκια του ESM στα σημερινά επίπεδα περί του 1%, ανεξάρτητα από τυχόν μελλοντική αύξηση του κυμαινόμενου επιτοκίου Euribor. 

Για να κερδίσεις την εμπιστοσύνη εκείνων που σου δανείζουν τα χρήματα τους είναι  απαραίτητο να καταθέσεις το δικό σου βιώσιμο σχέδιο για την επόμενη ημέρα. Αυτό δυστυχώς δεν το έχουν καταφέρει 8 χρόνια μέχρι σήμερα οι κυβερνώντες και το πιθανότερο δε θα το κάνουν και αυτή τη φορά. Εξίσου όμως σημαντικό είναι να προτείνεις αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις, που είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον. Η παραπάνω λοιπόν πρόταση συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να γίνει αποδεκτή και μακάρι να υιοθετηθεί από την ελληνική πλευρά.

Χιλιάδες προσλήψεις ημετέρων στο δημόσιο το 2018

Δυσάρεστη έκπληξη προκαλεί η μεγάλη αύξηση κατά €443 εκατ. της μισθολογικής δαπάνης του δημοσίου, όπως προβλέπεται στον προϋπολογισμό του 2018. Είναι ασφαλώς συνέπεια των αθρόων προσλήψεων που λαμβάνουν χώρα και αναμένεται να ενταθούν την επόμενη χρονιά. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της απογραφής του Υπ. Διοικητικής Ανασυγκρότησης, από το 2015 μέχρι τον Αύγουστο έχουν γίνει 41.090 προσλήψεις στο στενό και ευρύτερο δημόσιο, εκτός ΑΣΕΠ οι περισσότερες. Σε αυτές δε συμπεριλαμβάνονται οι στρατιές "συμβούλων" που αυθαίρετα έχουν διοριστεί στις ΔΕΚΟ.

Με βάση την αναλογία 1 πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις (1 προς 4 από το 2017) θα έπρεπε να είχαν προληφθεί 6.852 άνθρωποι, καθώς το ίδιο διάστημα αποχώρησαν προς συνταξιοδότηση 33.048 δημόσιοι υπάλληλοι. Το επιπλέον κόστος δηλαδή από τις 34.000 παραπάνω προσλήψεις αγγίζει σε ετήσια βάση τα €600 εκατ. Το χειρότερο μάλιστα είναι ότι οι προσλήψεις αυτές δεν κάλυψαν θέσεις σε ειδικότητες που υπάρχει ανάγκη, όπως νοσηλευτές, γιατροί, εφοριακοί κ.αλ., αλλά κυρίως θέσεις περιορισμένης ευθύνης.

Η αύξηση των €443 εκατ. δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε από την αλλαγή των εργοδοτικών εισφορών του δημοσίου από 3,33% σε 6,67%. Επίσης, δεν ευσταθεί το επιχείρημα που χρησιμοποιεί το Υπ. Οικονομικών στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, ότι ευθύνεται "η συνεχιζόμενη από το 2017 μείωση του αριθμού των αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδότησης", καθώς οι αποχωρήσεις το 2016 ήταν 9.810, το 2017 αναμένονται περί τις 8.000 – 9.000, ενώ κανείς δεν μπορεί να μαντέψει πόσες θα είναι του χρόνου.       

Την ίδια στιγμή: 

1) Περικόπτονται €900 εκατ. για κοινωνικές δαπάνες, όπως το ΕΚΑΣ, το επίδομα θέρμανσης, η επιχορήγηση των νοσοκομείων και διάφορα άλλα προνοιακά επιδόματα. 

2) Χάνονται χιλιάδες θέσεις εργασίας, λόγω των ελάχιστων δημόσιων επενδύσεων που πραγματοποιούνται (μειωμένες κατά 4 δισ. έναντι του στόχου στο 10μηνο 2017).

3) Ναρκοθετείται η ανάπτυξη από τη συνεχή επιβολή φόρων: 12 νέοι φόροι το 2018 και συνολικά 9 δισ. φορολογικά μέτρα από το 2015 μέχρι σήμερα, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η μείωση του αφορολόγητου από 1/1/2020.

Θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι η κυβέρνηση αναλογιζόμενη τα μεγάλα βάρη που φορτώνει στους πολίτες, θα προσπαθούσε τουλάχιστον να γιατρέψει τον μεγάλο ασθενή, το δημόσιο. Αντί αυτού, συνεχίζει με αμείωτη ένταση το βόλεμα των δικών της παιδιών και το χτίσιμο πελατειακού κράτους, εις βάρος των δημόσιων οικονομικών και των Ελλήνων φορολογούμενων. Βγάζει επιδεικτικά τη γλώσσα της στους νέους, που 1 στους 2 είναι άνεργος και που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό κατά χιλιάδες, δηλώνοντας ως βασικό αίτιο της φυγής τους την έλλειψη αξιοκρατίας.

Είναι πραγματικά ντροπή μετά από τόσα χρόνια κρίσης και γενικής καθίζησης να συνεχίζονται οι ρουσφετολογικές προσλήψεις και να κυριαρχεί η λογική των πελατειακών σχέσεων. Να θυσιάζονται όλα στο βωμό της ψηφοθηρίας. Τελικά δε διδαχθήκαμε τίποτα από τα λάθη μας;

To καλοκαίρι τελειώνουν τα χρήματα του μνημονίου, όχι τα μέτρα

Την άνοιξη του 2018 θα τρέξει η 4η και τελευταία αξιολόγηση του μνημονίου. Η επιτυχής ολοκλήρωσή της δε θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Όλα τα εκκρεμή ζητήματα θα πρέπει να διευθετηθούν σε πολύ σύντομο διάστημα.

Περιλαμβάνονται συνολικά 82 προαπαιτούμενες δράσεις, όπως η διαδικασία επιλογής 3.200 διευθυντών του δημοσίου μέσω ΑΣΕΠ, η ολοκλήρωση μεγάλου αριθμού ιδιωτικοποιήσεων, η πώληση μονάδων της ΔΕΗ, η μείωση των κόκκινων δανείων, η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών με τις αλλαγές που θα επιφέρει στον ΕΝΦΙΑ, ο εξορθολογισμός των δαπανών υγείας κλπ.

Ένα εξίσου μεγάλο ερωτηματικό είναι αν θα προκύψει ανάγκη για νέα χρηματοδότησή των τραπεζών μετά την ολοκλήρωση των stress tests και τον έλεγχο του ενεργητικού τους.

Εφόσον κλείσουν έγκαιρα όλες οι εκκρεμότητες της 4ης αξιολόγησης και δεν προκύψουν προβλήματα με τις τράπεζες, η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τον 8ετή κύκλο των μνημονίων και θα βγει μόνη της στο μέλλον να δανειστεί από τις αγορές. Από την τελευταία δόση θα λάβει επιπλέον €9 δις, που θα χρησιμοποιηθούν το πρώτο διάστημα ως ένα «μαξιλάρι» σε περίπτωση που δεν καταφέρει να αντλήσει από τις αγορές όλα τα απαιτούμενα κεφάλαια.

Η συγκυρία είναι ευνοϊκή. Η Ευρώπη δείχνει να ξεπερνάει την κρίση και αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς, το ίδιο και οι ΗΠΑ. Τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος στα μέσα του 2018 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διακόψει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά τα ελληνικά ομόλογα. Η μέχρι τώρα πολιτική της όμως δείχνει πως οποιαδήποτε μεταβολή θα γίνει σταδιακά και με ήπιο τρόπο.

Οι Ευρωπαίοι θέλουν να ξεμπερδεύουν με την Ελλάδα. Δεν επιθυμούν σε καμία περίπτωση να δώσουν κι άλλα χρήματα. Ούτε καν δείχνουν να προτιμούν τη λύση της προληπτικής πιστωτικής γραμμής από τα αδιάθετα χρήματα του 3ου μνημονίου (περίπου 25 δις), διότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχει την έγκριση των κοινοβουλίων τους.

Ασφαλώς εξακολουθούν να μην έχουν καμία εμπιστοσύνη στις ελληνικές κυβερνήσεις. Φοβούνται ότι αν δεν υπάρχει κάποιο περιοριστικό πλαίσιο, αυτές θα παρεκτραπούν στις ίδιες πρακτικές που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία το 2010.

Για το λόγο αυτό πέτυχαν η κυβέρνηση να νομοθετήσει προκαταβολικά τη μείωση των συντάξεων από 1/1/2019 και τη μείωση του αφορολόγητου από 1/1/2020 (ίσως κι από το 2019 αν δεν πιαστούν οι στόχοι). Επίσης, να υιοθετήσει για την επόμενη πενταετία 2018-2022 υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ. Σε περίπτωση που δεν επιτυγχάνεται ο στόχος θα ενεργοποιείται αυτόματα ο «κόφτης».

Όσον αφορά το χρέος, το πιθανότερο είναι να γίνουν μεν διευκολύνσεις στην εξυπηρέτησή του, αυτές όμως να συνδεθούν με την υποχρεωτική εφαρμογή προσυμφωνημένων μεταρρυθμίσεων από την πλευρά της Ελλάδας. Τέτοιες «ευκολίες πληρωμών» είναι πχ. η επέκταση της περιόδου χάριτος για την πληρωμή των τόκων του 2ου μνημονίου (λήγει το 2022) και το σπρώξιμο των δόσεων του 1ου μνημονίου μερικά χρόνια πιο πίσω (ξεκινούν το 2020). Ασφαλώς είναι πολύ σημαντικές για τη βιωσιμότητα της χώρας. Στην παρούσα φάση όμως πολύ δύσκολα θα δούμε μια βαθιά και γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. 

Ελεημοσύνη στους Φτωχούς, που συνεχώς Αυξάνονται

Η κυβέρνηση ασκεί την οικονομική της πολιτική με μακιαβελικό τρόπο. Δεν επιδιώκει την ανάπτυξη, η οποία θα γεννήσει θέσεις εργασίας και θα ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Προτιμά τον πολλαπλασιασμό των φτωχών, ώστε να εξαρτώνται οικονομικά από αυτήν και να τη στηρίζουν εκλογικά.

Η άγρια φορολόγηση που έχει επιβάλει σε είδη πρώτης ανάγκης, αλλά και σε καύσιμα, τσιγάρα, τηλέφωνο, ποτά κ.αλ. τσακίζει κυρίως τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Το επίδομα των 210 ευρώ σε 3,4 εκ πολίτες (κατά μέσο όρο) που ανακοίνωσε ο κ. Τσίπρας προέρχεται:

- Από την τεράστια μείωση των δημόσιων επενδύσεων. Αυτό ισοδυναμεί με δεκάδες χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας. Μόλις €2 δις επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί το 2017, έναντι €6,75 δις στον προϋπολογισμό.

- Από την μη καταβολή 130 χιλιάδων εκκρεμών κύριων συντάξεων. Η ετήσια επιβάρυνση θα ήταν €1,2 δις.

- Από τις 22 νέες περικοπές σε συντάξεις και ΕΚΑΣ

- Από τους δεκάδες νέους φόρους, οι οποίοι στέγνωσαν την αγορά και εξέθρεψαν τη φοροδιαφυγή, παρά τις ευεργετικές συνέπειες της χρήσης πλαστικού χρήματος.

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι η συνεχιζόμενη αύξηση των νεόπτωχων στη χώρα μας. Ήδη το 15% των συμπολιτών μας βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ 1 στους 3 έρχεται αντιμέτωπος με τον ίδιο κίνδυνο. Ασφαλώς η τάση αυτή ξεκίνησε από το 2010. Αντί όμως να ανασχεθεί μετά το 2015 από μία αριστερή κυβέρνηση, συνεχίζει να διογκώνεται.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε να ακολουθήσει έναν άλλο δρόμο, που θα ήταν ευεργετικός τόσο για τον τόπο όσο και για την ίδια.

1) Να μειώσει το φόρο εισοδήματος και τον ΦΠΑ στα επίπεδα του 20%. Κάτι τέτοιο θα είχε θετική δημοσιονομική επίδραση, καθώς θα μείωνε τη φοροδιαφυγή. Θα απελευθέρωνε δε την οικονομία, δημιουργώντας δουλειές και μειώνοντας το ποσοστό της ανεργίας.
2) Να μειώσει στοχευμένα τη δημόσια σπατάλη, που ακόμα και σήμερα αγγίζει ετησίως τα €6 δις. Με βάση μελέτη του ΟΟΣΑ, μόνο από τις μίζες και τις υπερτιμολογήσεις στις δημόσιες συμβάσεις το κράτος χάνει περί τα €4 δις το χρόνο! Αντί λοιπόν να βάλει τάξη στο χάος που επικρατεί με τις 6.500 προμηθεύουσες αρχές που υπάρχουν, επέλεξε εν κρυπτώ προ ημερών να κουρέψει τις ελεγκτικές αρμοδιότητες της ανεξάρτητης αρχής δημοσίων συμβάσεων.

Η φτώχεια δε γιατρεύεται με ελεημοσύνη. Χρειάζεται αναπτυξιακή πολιτική, που θα δώσει δουλεία στους ανέργους (και σε λίγα χρόνια αυξήσεις μισθών), θα συγκρατήσει τη φυγή των νέων στο εξωτερικό και θα ανακουφίσει παράλληλα τα ασφαλιστικά ταμεία.

Δεν το κάνουν γιατί πολύ απλά ούτε το ξέρουν ούτε το πιστεύουν.

Περισσότερα στο Twitter: Δημήτριος ΓκιόκαςΗ κυβέρνηση ασκεί την οικονομική της πολιτική με μακιαβελικό τρόπο. Δεν επιδιώκει την ανάπτυξη, η οποία θα γεννήσει θέσεις εργασίας και θα ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Προτιμά τον πολλαπλασιασμό των φτωχών, ώστε να εξαρτώνται οικονομικά από αυτήν και να τη στηρίζουν εκλογικά.

Η άγρια φορολόγηση που έχει επιβάλει σε είδη πρώτης ανάγκης, αλλά και σε καύσιμα, τσιγάρα, τηλέφωνο, ποτά κ.αλ. τσακίζει κυρίως τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Το επίδομα των 210 ευρώ σε 3,4 εκ πολίτες (κατά μέσο όρο) που ανακοίνωσε ο κ. Τσίπρας προέρχεται:

- Από την τεράστια μείωση των δημόσιων επενδύσεων. Αυτό ισοδυναμεί με δεκάδες χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας. Μόλις €2 δις επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί το 2017, έναντι €6,75 δις στον προϋπολογισμό.

- Από την μη καταβολή 130 χιλιάδων εκκρεμών κύριων συντάξεων. Η ετήσια επιβάρυνση θα ήταν €1,2 δις.

- Από τις 22 νέες περικοπές σε συντάξεις και ΕΚΑΣ

- Από τους δεκάδες νέους φόρους, οι οποίοι στέγνωσαν την αγορά και εξέθρεψαν τη φοροδιαφυγή, παρά τις ευεργετικές συνέπειες της χρήσης πλαστικού χρήματος.

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι η συνεχιζόμενη αύξηση των νεόπτωχων στη χώρα μας. Ήδη το 15% των συμπολιτών μας βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ 1 στους 3 έρχεται αντιμέτωπος με τον ίδιο κίνδυνο. Ασφαλώς η τάση αυτή ξεκίνησε από το 2010. Αντί όμως να ανασχεθεί μετά το 2015 από μία αριστερή κυβέρνηση, συνεχίζει να διογκώνεται.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε να ακολουθήσει έναν άλλο δρόμο, που θα ήταν ευεργετικός τόσο για τον τόπο όσο και για την ίδια.

1) Να μειώσει το φόρο εισοδήματος και τον ΦΠΑ στα επίπεδα του 20%. Κάτι τέτοιο θα είχε θετική δημοσιονομική επίδραση, καθώς θα μείωνε τη φοροδιαφυγή. Θα απελευθέρωνε δε την οικονομία, δημιουργώντας δουλειές και μειώνοντας το ποσοστό της ανεργίας.
2) Να μειώσει στοχευμένα τη δημόσια σπατάλη, που ακόμα και σήμερα αγγίζει ετησίως τα €6 δις. Με βάση μελέτη του ΟΟΣΑ, μόνο από τις μίζες και τις υπερτιμολογήσεις στις δημόσιες συμβάσεις το κράτος χάνει περί τα €4 δις το χρόνο! Αντί λοιπόν να βάλει τάξη στο χάος που επικρατεί με τις 6.500 προμηθεύουσες αρχές που υπάρχουν, επέλεξε εν κρυπτώ προ ημερών να κουρέψει τις ελεγκτικές αρμοδιότητες της ανεξάρτητης αρχής δημοσίων συμβάσεων.

Η φτώχεια δε γιατρεύεται με ελεημοσύνη. Χρειάζεται αναπτυξιακή πολιτική, που θα δώσει δουλεία στους ανέργους (και σε λίγα χρόνια αυξήσεις μισθών), θα συγκρατήσει τη φυγή των νέων στο εξωτερικό και θα ανακουφίσει παράλληλα τα ασφαλιστικά ταμεία.

Δεν το κάνουν γιατί πολύ απλά ούτε το ξέρουν ούτε το πιστεύουν.

Η μαύρη βίβλος – 3 χρόνια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ

Η σημερινή κυβέρνηση ήρθε στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2015 κομίζοντας την ελπίδα μιας καλύτερης διακυβέρνησης, την υπόσχεση για σκίσιμο των μνημονίων, καθώς και τη δέσμευση για σεβασμό των θεσμών και του συντάγματος. Τρία χρόνια μετά, όχι μόνο αθέτησε όλες τις υποσχέσεις της, αλλά αντίθετα συνέβαλε στην επιδείνωση της κατάστασης, οδηγώντας τη χώρα σε πισωγύρισμα. Υιοθέτησε δε τις χειρότερες παθογένειες της μεταπολίτευσης, εκτρέφοντας παράλληλα το τέρας του λαϊκισμού.

Αναλυτικά τα έργα και οι ημέρες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ:

1.    Καταστροφική 6μηνη διαπραγμάτευση:

·      Φρέναρε η διαφαινόμενη οικονομική ανάκαμψη, ενώ στέγνωσαν τα δημόσια ταμεία.

·      Σχεδιάστηκαν σενάρια συνταγματικής και οικονομικής εκτροπής.

·  Επιβλήθηκαν capital controls και οι τράπεζες οδηγήθηκαν σε 3^η ανακεφαλαιοποίηση με εξευτελιστικές τιμές, έχοντας χάσει σε αξία το σύνολο των €25 δις που δόθηκαν από το κράτος το 2013. Πλέον έχουν αφελληνιστεί πλήρως.

·     Διενεργήθηκε ένα έωλο δημοψήφισμα, που δίχασε την κοινωνία, ενώ έφερε τη χώρα με το ένα πόδι εκτός Ευρώπης.

·    Υπό το φόβο του ειδικού δικαστηρίου, η κυβέρνηση έκανε την περίφημη «κωλοτούμπα» και σύρθηκε ταπεινωτικά στην υπογραφή τρίτου επαχθέστατου μνημονίου, δίνοντας μάλιστα ως ενέχυρο τη δημόσια περιουσία για 99 έτη.

2.    €14 δις νέοι φόροι και οριζόντιες περικοπές:

·  Αύξηση ΦΠΑ με ταυτόχρονη μετάβαση πλήθους αγαθών από το χαμηλό συντελεστή στον υψηλό. Κατάργηση της έκπτωσης στα νησιά.

·     Δραστική μείωση του αφορολόγητου ορίου.

·     Αύξηση του φόρου κερδών των επιχειρήσεων και της προκαταβολής επόμενου έτους.

· Όχι μόνο δεν καταργήθηκε ο ΕΝΦΙΑ, αλλά ανακλήθηκε η έκπτωση 20% στα μη ηλεκτροδοτούμενα, ενώ αυξήθηκε ο συμπληρωματικός φόρος

· Αύξηση του φόρου σε καφέ, τσιγάρα, βενζίνη, μπύρα, κρασί, σταθερή τηλεφωνία και συνδρομητική τηλεόραση.

·     13 περικοπές στις συντάξεις και σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ

·     Μείωση επιδόματος θέρμανσης, ψαλίδισμα προνοιακών επιδομάτων

3. Εκτίναξη των ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και αυτοαπασχολούμενους. Επιπρόσθετη αύξηση 1% για τους μισθωτούς.

4.    Παλινόρθωση του πελατειακού κομματικού κράτους: 41 χιλιάδες προσλήψεις ημετέρων στο δημόσιο, στην πλειοψηφία τους εκτός ΑΣΕΠ, που επιβαρύνουν με πάνω από €500 εκ ετησίως τον προϋπολογισμό

5.    Συστηματική απαξίωση των ανεξάρτητων αρχών και υποβάθμιση του ρόλου τους.

6.  Προσπάθεια ελέγχου της ελεύθερης ενημέρωσης (νόμος Παππά για τις τηλεοπτικές άδειες, σχέδιο ελέγχου της διαφημιστικής δαπάνης, ευθεία σύγκρουση με τα αντιπολιτευόμενα μέσα)

7.    Κανένα θετικό αποτέλεσμα στην πάταξη της διαφθοράς. Αντιθέτως, η Ελλάδα υποχώρησε 11  θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη σε ζητήματα διαφάνειας και καταπολέμησης της διαφθοράς.

8.  Άγριος παρεμβατισμός στη δικαιοσύνη και συστηματικές ενέργειες χειραγώγησης και εκβιασμού των δικαστών

9. Άνοιγμα των φυλακών και απελευθέρωση εγκληματιών, με αποτέλεσμα την έξαρση της εγκληματικότητας.

10.  Ανομία παντού. Ακραίες ομάδες κάνουν ότι θέλουν υπό τη σκανδαλώδη ανοχή του κράτους.

11. Πισωγύρισμα στην παιδεία: επαναφορά των αιώνιων φοιτητών, συνδιοίκηση των πανεπιστημίων με τους φοιτητοπατέρες, κατάργηση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, υποβάθμιση της σημασίας των πρότυπων και πειραματικών σχολείων.

12. Ανεπαρκής διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος: Υποβάθμιση της ζωής των κατοίκων των νησιών του βορείου Αιγαίου και μεγάλο πλήγμα στον τουρισμό.

13. Διγλωσσία και διπροσωπία. Δουλοπρέπειες στο εξωτερικό, λεονταρισμοί στο εσωτερικό. Στόχος μόνο η επικοινωνιακή διαχείριση των προβλημάτων και ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης.

14.  Καμία ανάληψη ευθύνης από υπουργό, παρά τα τεράστια λάθη και τη μνημειώδη ανικανότητα που παρουσιάζουν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

15. Γενικότερα, αυθάδες και αυταρχικό ύφος διακυβέρνησης με κατασκευή εχθρών και καλλιέργεια διχαστικού κλίματος συνεχούς έντασης. 

Τι συμβαίνει με τις ελληνικές τράπεζες?

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζήτησε επίμονα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό στη διενέργεια ελέγχου της ποιότητας του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών, με το επιχείρημα πως είναι απαραίτητο οι ελληνικές τράπεζες να είναι υγιείς πριν τη λήξη του 3ου μνημονίου, Στην ουσία αμφισβήτησε ανοιχτά την καλή κατάσταση τους, θεωρώντας πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να χρειαστούν νέα ανακεφαλαιοποίηση έως και 10 δισ. ευρώ.

Γιατί ανοίγει το θέμα των τραπεζών το ΔΝΤ;

Η μία απάντηση είναι ότι θέλει να φύγει από το πρόγραμμα τον Αύγουστο του 2018 με ψηλά το κεφάλι, χωρίς να αφήσει πίσω του μια μαύρη κηλίδα αποτυχίας. Τα στελέχη του αμφιβάλλουν πολύ για το ελληνικό success story. Ξέροντας δε ότι οι Ευρωπαίοι θα θελήσουν από του χρόνου να βάλουν στην άκρη την υπόθεση της Ελλάδας, επιχειρούν με τη σχολαστικότητα και την εμμονή που τους χαρακτηρίζει να κλείσουν κάποια μεγάλα εκκρεμή ζητήματα, όπως αυτό των τραπεζών.

Η άλλη εκδοχή είναι ότι απλά ψάχνει αφορμή να εμπλακεί ενεργά σε κρίσιμα ευρωπαϊκά οικονομικά ζητήματα, στα πλαίσια μιας ευρύτερης γεωπολιτικής διελκυστίνδας.

Πώς απαντάει η ΕΚΤ; Θα διατηρηθεί ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε;

Οι ελληνικές τράπεζες υπάγονται στην ΕΚΤ, όμως το ΔΝΤ προΐσταται στην εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος. Εδώ δηλαδή υπάρχει μια σύγκρουση ρόλων και εξουσιών.

Ο Ντράγκι ενημέρωσε προ ημερών τους Έλληνες ευρωβουλευτές πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα στις αρχές του 2018 η ΕΚΤ να διενεργήσει stress tests στις ελληνικές τράπεζες. Δείχνει λοιπόν να υποχωρεί εν μέρει στις απαιτήσεις του ΔΝΤ. Από τη μία απορρίπτει τον εξονυχιστικό έλεγχο που ζητάει το ταμείο, από την άλλη αντιπροτείνει να γίνουν τα stress tests πριν τη λήξη του 3ου μνημονίου, υπό την επίβλεψη του ευρωπαϊκού εποπτικού μηχανισμού (SSM).

Τελικώς, ύστερα από έντονες παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις, το ΔΝΤ δέχεται τη συμβιβαστική πρόταση της ΕΚΤ. Μάλιστα, για να καθησυχάσει τις αγορές, ο κ. Τόμσεν δήλωσε ότι δε συντρέχει κίνδυνος ανησυχίας για την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών. Μέχρι όμως να ολοκληρωθεί η διαδικασία, το ερώτημα αν χρειάζονται επιπλέον χρήματα οι τράπεζες ή όχι θα παραμένει ανοιχτό.

Πώς είναι σήμερα οι τράπεζες;

Κεφαλαιοποιήθηκαν για 3η φορά το 2015 με 14,5 δισ. ευρώ. 9,5 δισ. κατέβαλαν ιδιώτες σε εξευτελιστικές τιμές αγοράς των μετοχών και 5,5 δισ. μπήκαν από το μνημόνιο. Ουσιαστικά έχουν αφελληνιστεί πλήρως, καθώς η διοίκησή τους ασκείται από το ΤΧΣ και στις κρίσιμες επιτροπές αξιολόγησης νέων ή υφιστάμενων δανείων προΐστανται ξένα στελέχη.

Εμφανίζουν υψηλό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, αν και στον υπολογισμό του προσμετράται και η ευεργετική επίπτωση του αναβαλλόμενου φόρου (πιθανή μελλοντική φορολογική απαίτηση).

Τρία είναι τα μεγάλα αγκάθια που αντιμετωπίζουν:

1. Κόκκινα δάνεια: τα μισά από τα δάνεια που έχουν δώσει οι τράπεζες (πάνω από 100 δισ.) είναι πλέον στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων. Για τη μείωση των κόκκινων δανείων το πλάνο από τις τράπεζες υπάρχει. Κάποια θα πωληθούν σε τρίτους οργανισμούς (πχ. funds), κάποια θα μπουν σε πλειστηριασμό, πολλά θα αναδιαρθρωθούν και τα υπόλοιπα θα διαγραφούν (κουρευτούν). Το πρόβλημα είναι ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί δεν προχωρούν, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός παράγει μεγαλύτερη γραφειοκρατία απ' ότι θα έπρεπε, ενώ η αναβλητικότητα της κυβέρνησης καθυστερεί διαδικαστικά αλλά σημαντικά ζητήματα, όπως το ακαταδίωκτο των τραπεζικών στελεχών και οι άδειες στις εταιρείες διαχείρισης προβληματικών δανείων.

2. Μειωμένες καταθέσεις: έχουν μειωθεί από €240 δισ. το 2010 σε €120 δισ. σήμερα. Οι Έλληνες προτιμούν να κρατούν τις αποταμιεύσεις τους στο... στρώμα, ενώ όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις έχουν ανοίξει λογαριασμούς κίνησης σε τράπεζες του εξωτερικού (Κύπρο, Βρετανία, Μάλτα, κ.αλ.)

3. Capital Controls: Απόλυτα συνδεδεμένο με το 2ο πρόβλημα. Όσο δεν αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό σύστημα, τόσο δεν επιστρέφουν οι καταθέσεις, ώστε να φτιάξουν οι ισολογισμοί των τραπεζών και να αρθούν τα capital controls. Αντιστρόφως, όσο διαρκούν τα capital controls τόσο οι επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα δεν εμπιστεύονται το σύστημα και αποφεύγουν τη γραφειοκρατία και τους ελέγχους που συνεπάγονται οι περιορισμοί.

Είναι πιθανό να χρειαστεί 4η ανακεφαλαιοποίηση; Τι θα συμβεί μετά;

Θα χρειαστεί πρώτα να ολοκληρωθούν τα stress tests πριν εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Είναι κρίσιμο στο μεσοδιάστημα να τρέξει γρήγορα η διαδικασία επίλυσης του προβλήματος των κόκκινων δανείων.

Σε περίπτωση που χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια, υπάρχουν διαθέσιμα ακόμη €20 δισ. για τις τράπεζες από το 3ο μνημόνιο. Τα χρήματα όμως αυτά θα λείψουν σε περίπτωση που μετά το τέλος του προγράμματος πάμε στην προληπτική πιστοληπτική γραμμή στήριξης.

Το πιο σημαντικό είναι να υπάρξει διακριτική επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος από όλες τις πλευρές, ώστε οι τράπεζες να αντέξουν ένα νέο πλήγμα στην αξιοπιστία τους. Αν δημιουργηθεί ατμόσφαιρα αβεβαιότητας, αυτή θα διαταράξει την ηρεμία στην οικονομία και θα αποτελέσει κίνδυνο εκτροχιασμού της ομαλής πορείας της χώρας προς την επόμενη μέρα.

H οδική ασφάλεια να γίνει εθνική προτεραιότητα

Ένας διαρκής πόλεμος μαίνεται στους ελληνικούς δρόμους εδώ και πολλές δεκαετίες, λόγω των τροχαίων ατυχημάτων. Συνολικά έχουν χαθεί 90.000 ζωές τα τελευταία 60 χρόνια και υπερδιπλάσιοι άνθρωποι έχουν μείνει ανάπηροι. Τέτοιες απώλειες δεν υπέστη ούτε ο ελληνικός στρατός κατά τη διάρκεια όλων των μαχών που έδωσε στον 20ό αιώνα.

Τα τροχαία ατυχήματα είναι μακράν η 1η αιτία θανάτου των Ελλήνων από 18 έως 44 ετών.

Υπερβολική ταχύτητα, αμέλεια, απόσπαση προσοχής λόγω κινητού, αυξημένη χρήση αλκοόλ, καταγράφονται ως οι βασικές αιτίες των ατυχημάτων, προερχόμενες από οδηγικά λάθη. Ο μέσος Έλληνας οδηγεί επιθετικά, παραβιάζει συχνά τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, ενώ εμφανίζει έλλειψη συγκέντρωσης και αγενή συμπεριφορά.

Άλλη μια βασική αιτία είναι η χαμηλή ποιότητα, οι ελλείψεις και οι κακοτεχνίες του οδικού δικτύου, όπως πχ. ο κακός φωτισμός, η ελλιπής σήμανση, η απουσία έργων συντήρησης, τα κατασκευαστικά λάθη κ.αλ.

Το πρόβλημα επιτείνεται από την απουσία ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου, τα αποσπασματικά μέτρα χωρίς σοβαρό σχεδιασμό και φυσικά την έλλειψη πολιτικής βούλησης.

Στο παρακάτω γράφημα εμφανίζεται η εξέλιξη των νεκρών και τραυματιών από τροχαία ατυχήματα από το 1980 μέχρι σήμερα. (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Το θετικό στοιχείο είναι ότι από τα μέσα της δεκαετίας του '90 παρατηρείται μια σημαντική αποκλιμάκωση του αριθμού των θυμάτων (το 1995 ήταν χρονιά ρεκόρ με 2.400 νεκρούς). Σε αυτό συνέβαλαν δύο παράγοντες: 1) η βελτίωση του οδικού δικτύου με την κατασκευή μεγάλων αυτοκινητόδρομων και 2) η ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων που έλαβε χώρα επί δύο δεκαετίες (1990 και 2000) με την αγορά καινούριων μοντέλων που διέθεταν εξελιγμένα συστήματα ασφάλειας. Την περίοδο της οικονομικής κρίσης, από το 2009 και μέχρι το 2014 υπήρξε περαιτέρω πτώση, εξαιτίας ασφαλώς της μείωσης των μετακινήσεων για λόγους κόστους. Τάση όμως που ανακόπηκε τα έτη 2015-16, καθώς η κάθοδος των τιμών του πετρελαίου αύξησε εκ νέου την κίνηση στους δρόμους.

Πάντως στο πρώτο εξάμηνο του 2017 τα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά, αφού με βάση τα προσωρινά στοιχεία του πολυτεχνείου Κρήτης, οι νεκροί είναι λιγότεροι σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα κατά 67 (-17%) και οι βαριά τραυματίες κατά 131 (-30%). Η παράδοση στην κυκλοφορία των αυτοκινητόδρομων της Κορίνθου -Πατρών, της Ιονίας οδού και των Τεμπών αναμένεται να συνδράμει θετικά.

Στο οικονομικό σκέλος, το ετήσιο κόστος των τροχαίων ατυχημάτων για τη χώρα μας υπολογίζεται σε €1,6 δις, με βάση τη μεθοδολογία της Κομισιόν.

Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε, η Ελλάδα δυστυχώς κατέχει πολύ υψηλή θέση σε αριθμό θανάτων στην άσφαλτο. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται στην 5η θέσημε 75 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων, τη στιγμή που ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 50. Πιο πάνω από εμάς βρίσκονται μόνο χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Ρουμανία, Βουλγαρία, Λετονία, Πολωνία), οι οποίες δεν έχουν τόσο αναπτυγμένο οδικό δίκτυο.

Επίσης, εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα βγαίνουν από τα ποιοτικά στοιχεία της Κομισιόν σχετικά με την οδική ασφάλεια και τα χαρακτηριστικά των τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα, συγκρίνοντας τα με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Παρατηρούμε ότι το ποσοστό των θανατηφόρων ατυχημάτων επί του συνόλου στην Ελλάδα είναι τριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, όπως και ότι οι μισοί θάνατοι στη χώρα μας καταγράφονται εντός του οδικού δικτύου των πόλεων, ενώ σε 4 από τις 10 περιπτώσεις δεν υπάρχει εμπλοκή άλλου οχήματος. Κοινός παρανομαστής των παραπάνω είναι προφανώς η υπέρβαση των ορίων ταχύτητας. Τραγικό στοιχείο ότι 1 στους 3 νεκρούς είναι νέοι έως 30 ετών. Ακόμη, το 35% των θυμάτων είναι μοτοσυκλετιστές.

Η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση του προβλήματος φαίνεται από το γεγονός ότι το μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής δεν τυγχάνει στα σχολεία της ίδιας σοβαρής αντιμετώπισης όπως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, οι έλεγχοι της τροχαίας για υπερβολική ταχύτητα είναι 6,5 φορές λιγότεροι από το μέσο όρο στην Ευρώπη.

Η τρομακτική απώλεια τόσων ανθρώπων θα έπρεπε να είχε θέσει σε συναγερμό όλους εκείνους που κατέχουν θέσεις δημόσιας ευθύνης με στόχο να αυξηθεί η ασφάλεια στους δρόμους. Κι όμως διαχρονικά συμβαίνει το αντίθετο: λίγοι άνθρωποι, κυρίως εθελοντικά, ασχολούνται με πάθος για να αλλάξουν τα πράγματα. Το πολιτικό σύστημα αδιαφορεί επιδεικτικά. Πολλοί μάλιστα το χαρακτηρίζουν κυνικά μη πολιτικό θέμα, καθώς δεν πουλάει επικοινωνιακά και δεν φέρνει ψήφους. Ακόμα και σε επίπεδο κοινωνίας το ζήτημα βρίσκεται χαμηλά στην ατζέντα των συζητήσεων. Δυστυχώς έχουμε συνηθίσει σε αυτή την κατάσταση, δεν κάνουμε την αυτοκριτική μας και ούτε ευαισθητοποιούμαστε όσο θα έπρεπε, ώστε να πιέσουμε να διορθωθούν τα κακώς κείμενα.

Θα πρέπει όμως κάποια στιγμή αυτή η αιμορραγία να κλείσει και να σταματήσουμε να θρηνούμε θύματα στους δρόμους. Για το σκοπό αυτό προτείνονται οι παρακάτω δράσεις, χωρισμένες σε πέντε κύριους άξονες.

1. Κεντρικός συντονισμός
- Ενιαίος, κεντρικός συντονισμός και παρακολούθηση των δράσεων των αρμόδιων υπουργείων και των λοιπών φορέων. 
- Επαναλειτουργία της διυπουργικής επιτροπής οδικής ασφάλειας.
- Διαρκής αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων .
- Δημοσιοποίηση των στοιχείων των τροχαίων ατυχημάτων και λογοδοσία.
- Καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της ελληνικής κοινωνίας .

2. Εκπαίδευση
- Το μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής να ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.
- Διεξαγωγή ημερίδων κυκλοφοριακής αγωγής, οδικής ασφάλειας και πρώτων βοηθειών.
- Αναβάθμιση της διαδικασίας απόκτησης άδειας οδήγησης με χρήση σύγχρονων μέσων, όπως προσομοιωτές, λογισμικά οδήγησης κλπ.
- Εσωτερικός έλεγχος και αυστηρότατες ποινές σε όσους εξεταστές χρηματίζονται.
- Επανεκπαίδευση των οδηγών σε περίπτωση αλλαγών στον ΚΟΚ και επανεξέταση των ικανοτήτων τους σε τακτικά χρονικά διαστήματα.
- Λεπτομερέστερες ιατρικές εξετάσεις ανανέωσης του διπλώματος σε ηλικιωμένους

3. Επιτήρηση κυκλοφορίας
- Αύξηση των ελέγχων της τροχαίας. Έλεγχος και για χρήση ναρκωτικών ουσιών (drug-test) εκτός από αλκοόλ. Εξοπλισμός των τμημάτων της με ελαφριά τεχνολογικά μέσα.
- Αυξημένη χρήση καμερών και radars.
- Αυστηρό point system.
- Επέκταση των κανόνων και στους ποδηλάτες (πχ. υποχρεωτική χρήση κράνους).
- Αναπροσαρμογή των ανώτατων ορίων ταχύτητας, όπου κριθεί σκόπιμο (πχ. σε περίπτωση βροχής).
- Υποχρεωτικό ΚΤΕΟ κάθε 12 μήνες (αντί για 24 μήνες) σε όλα τα επαγγελματικά οχήματα. 

4. Βελτίωση οδικών υποδομών
- Χάραξη και κατασκευή νέων, ασφαλών αυτοκινητόδρομων.
- Τοποθέτηση επιπλέον ενημερωτικών πινακίδων. Καταγραφή και αποκατάσταση όσον έχουν υποστεί ζημιές.
- Βελτίωση κατακόρυφης και οριζόντιας σήμανσης (διαβάσεις, φωτισμός κλπ).
- Διαπλάτυνση πεζοδρομίων για την ασφαλή κυκλοφορία πεζών, ΑΜΕΑ, ηλικιωμένων.
- Προτεραιότητα σε δρόμους κοντά σε σχολεία, γυμναστήρια, ΚΑΠΗ κλπ.
- Καταγραφή και άμεση βελτίωση όλων των επικίνδυνων σημείων του οδικού δικτύου της χώρας.
- Μετατροπή των επικίνδυνων ισόπεδων κόμβων σε roundabouts (πλατείες), πολιτική που εφαρμόζεται επιτυχώς στην υπόλοιπη Ευρώπη.

5. Προώθηση σύγχρονης τεχνολογικής υποστήριξης
- Επέκταση του συστήματος ΤΕΤΡΑ σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας.
- Χρήση των έξυπνων συστημάτων μεταφοράς (ITS), που καλύπτουν μια μεγάλη γκάμα και προειδοποιούν για την ύπαρξη κινδύνου.
- Χρήση της εφαρμογής αυτόματης ειδοποίησης του κέντρου υγείας από το κινητό μέσω δορυφόρου, σε περιπτώσεις που βάσει των παραμέτρων διαφαίνεται σοβαρό ατύχημα. 
- Εγκατάσταση συστήματος ανοιχτής ακρόασης στα σύγχρονα αυτοκίνητα.

Στόχος του παραπάνω σχεδίου δράσης είναι η δραστική μείωση των νεκρών και των βαριά τραυματιών από τροχαία ατυχήματα κατά 40%-50%.

Έξοδος στις αγορές: Θετικό βήμα, δύσκολη η συνέχεια

Η πρόωρη ανανέωση του ελληνικού ομολόγου που έληγε το 2019 στέφθηκε από επιτυχία. Έτσι η Ελλάδα μετά από 3 χρόνια απουσίας κατόρθωσε, έστω δοκιμαστικά, να κάνει την επανεμφάνισή της στις διεθνείς αγορές και να δανειστεί από τους επενδυτές.

Τέσσερις παράγοντες οδήγησαν στην επιλογή να γίνει τώρα η απόπειρα εξόδου:

1. Η διεθνής οικονομική συγκυρία ήταν ευνοϊκή. Σε ένα περιβάλλον μηδενικών επιτοκίων όλοι ψάχνουν απεγνωσμένα υψηλές αποδόσεις. Τα ελληνικά ομόλογα λοιπόν ήταν ιδανική περίπτωση, μιας και υπάρχει το κέλυφος ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, που κατέχει πάνω από τα 2/3 του ελληνικού χρέους.

2. Το θετικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί μετά το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης και η πεποίθηση ότι αφήνουμε τα χειρότερα πίσω μας.

3. Η δύσκολη συνέχεια, με την έναρξη της 3ης αξιολόγησης το Σεπτέμβριο, καθώς και το ενδεχόμενο διακοπής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης και της πολιτικής αρνητικών επιτοκίων.

4. Η κυβέρνηση χρειαζόταν επικοινωνιακά μια επιτυχία, ώστε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την κακή διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων και την αποτυχία επίτευξης στρατηγικών στόχων, όπως η ελάφρυνση του χρέους.

Επιστρέψαμε λοιπόν εκεί που ήμασταν το 2014. Πιο σοφοί και πιο ρεαλιστές ασφαλώς ως έθνος και ως πολίτες. Με μεγάλες όμως πληγές, όπως τα capital controls, αρκετές επιπλέον θυσίες, χαμένες ευκαιρίες για την οικονομία και έχοντας χάσει την αξιοπιστία μας.

Το επιτόκιο που δανειστήκαμε ήταν αναμενόμενα υψηλό, 4,75%. Δημοσιονομικά υπάρχει μια μικρή ωφέλεια €8 εκ ετησίως, καθώς το επιτόκιο που είχαμε δανειστεί το 2014 ήταν στο 4,95%

Η σύγκριση όμως των δύο επιτοκίων που επιχειρεί να κάνει η κυβέρνηση ως επιχείρημα βελτίωσης έναντι της περιόδου Σαμαρά είναι λανθασμένη. Το 2014 δεν υπήρχε ποσοτική χαλάρωση και το μέσο επιτόκιο (Euribor 3μήνου) ήταν 0,3%, ενώ σήμερα είναι -0,4%. Επίσης, η σύγκριση πρέπει να γίνεται με το επιτόκιο που δανείζεται μια ισχυρή οικονομικά χώρα, η Γερμανία. Την άνοιξη 2014 το ελληνικό επιτόκιο 5ετούς ομολόγου ήταν υψηλότερο από το αντίστοιχο γερμανικό κατά 4,4% (4,95% έναντι 0,55%). Αυτό είναι το περίφημο spread. Σήμερα όμως το γερμανικό επιτόκιο έχει γίνει αρνητικό -0,15%, άρα υπάρχει διεύρυνση του spread κοντά στα επίπεδα του 5%.
.

Το επιτόκιο πάντως μπορεί να μειωθεί δραστικά αν η Ελλάδα εφαρμόσει της αναγκαίες δομικές αλλαγές και ολοκληρώσει επιτυχώς το πρόγραμμα.Παρατηρώντας το παράδειγμα της Πορτογαλίας θα δούμε ότι το 2014 όταν έβγαινε από το μνημόνιο ξεκίνησε να δανείζεται με περίπου 5% και σήμερα το 5ετές ομόλογό της είναι στο 1,15% και το 10ετές στο 2,9%!

Οι προκλήσεις λοιπόν και τα δύσκολα είναι μπροστά μας.

Το Σεπτέμβριο έρχεται η 3η αξιολόγηση που περιλαμβάνει συνδικαλιστικό νόμο, αξιολόγηση στο δημόσιο, έλεγχο επιδομάτων, άνοιγμα αγορών και κλειστών επαγγελμάτων, ΔΕΗ, αποκρατικοποιήσεις κ.α. Ζητήματα που χτυπούν το κυβερνών κόμμα στα ευαίσθητα σημεία του. Αν λοιπόν υπάρξουν νέες καθυστερήσεις και οι γνωστές εντάσεις, αυτό θα αποθαρρύνει ανθρώπους που σκέφτονται να δανείσουν με τα χρήματά τους την Ελλάδα και θα οδηγήσει σε αύξηση τα επιτόκια δανεισμού.

Επίσης, αρχές του 2018 διαφαίνεται η διακοπή του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αντί δηλαδή να αγοράζει ομόλογα, ρίχνοντας έτσι χρήμα στην αγορά, θα προχωρήσει σε μαζικές πωλήσεις τους. Η συγκυρία που θα δημιουργηθεί σίγουρα δε θα είναι ευνοϊκή για την Ελλάδα που θα ψάχνει για υποψήφιους αγοραστές.

Το πλέον σημαντικό είναι η χώρα να σταματήσει να βαδίζει με το... «βλέποντας και κάνοντας». Να χαράξει έναν μακρόπνοο σχέδιο σταδιακής εξόδου από το καθεστώς διεθνής επιτήρησης, που θα το ακολουθήσει πιστά. Κύρια προϋπόθεση το πολιτικό σύστημα να αφήσει επιτέλους στην άκρη τις επικοινωνιακές τακτικές και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες και να βάλει πάνω από όλα το εθνικό συμφέρον.