10 Απαντήσεις για το νέο υπερταμείο

1. Ποιους θυγατρικούς οργανισμούς περιλαμβάνει;

Περιλαμβάνει 4 οργανισμούς: ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου) , ΕΔΗΣ (Εταιρεία Δημόσιων Συμμετοχών), ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) , ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου)

2. Τι περιουσιακά στοιχεία έχει ο κάθε οργανισμός;

• ΤΑΙΠΕΔ: 19 δημόσιες εταιρείες προς ιδιωτικοποίηση: Περιφερειακά Αεροδρόμια (23 εναπομείναντα), Ελληνικό, Αστέρας Βουλιαγμένης, ΔΕΠΑ (65% των μετοχών),ΔΕΣΦΑ (51% +16%), ΟΛΠ (7%), ΟΛΘ (67%), Τραινοσε+ΕΕΣΣΤΥ (100%), ΕΛΠΕ(35%), ΔΕΗ (17%), ΟΤΕ (10%), ΕΥΔΑΠ (11%), ΕΥΑΘ (23%), ΕΛΤΑ (90%), Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (30%), Μαρίνες (Πύλου, Αλίμου, Χίου), Αφάντου (Ρόδος), Ποσείδι (Χαλκιδική) και 70 ακίνητα.

• ΕΔΗΣ: Σε πρώτο στάδιο: ΟΑΣΑ (Αστικά Λεωφορεία Αθήνας), ΟΣΥ (τρόλεϊ, λεωφορεία), ΣΤΑΣΥ (μετρό, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος), ΟΣΕ, ΟΑΚΑ, ΕΛΤΑ. Σε δεύτερο στάδιο αναμένεται να προστεθούν εταιρείες όπως ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ" target="_hplink">ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΒΟ, Αττικό Μετρό και Κτιριακές Υποδομές, με το ποσοστό που εξακολουθεί να ανήκει στο δημόσιο και δεν έχει μεταβιβαστεί στο ΤΑΙΠΕΔ.

• ΤΧΣ: Μετά την πρόσφατη ανακεφαλαιόποίηση των 4 συστημικών τραπεζών, το ποσοστό που πλέον κατέχει σε αυτές είναι: EFG 2,3%, Alpha 11%, Πειραιώς 25% (κατ' εκτίμηση) και ΕΤΕ 33% (κατ' εκτίμηση).

• ΕΤΑΔ: Ολυμπιακά ακίνητα, όπως και συνολικά 71.000 ακίνητα, εκ των οποίων όμως μόνο περίπου 3.000 είναι νομικώς «καθαρά» και προς αξιοποίηση.

3. Πότε θα τεθεί σε λειτουργία και ποια η διάρκεια ζωής του υπερταμείου;

Το Σεπτέμβριο 2016. Η διάρκεια ζωής του θα είναι τουλάχιστον 99 έτη.

4. Τι χρήματα έχουν εισπραχθεί μέχρι σήμερα από ιδιωτικοποιήσεις;

Από το 2011 που ιδρύθηκε το ΤΑΙΠΕΔ έχουν εισπραχθεί €3,3 δισ.. Κατά πολύ λιγότερα έναντι των αρχικών στόχων και προσδοκιών.

5. Ποιος είναι ο στόχος μέχρι το 2018;

€6 δισ. την τριετία 2016-18, δηλαδή €2 δισ. ανά έτος. Ήδη έχει συμφωνηθεί η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων έναντι €1,24 δισ. και του ΟΛΠέναντι €0,37 δισ..

6. Πού θα πηγαίνουν τα έσοδα από τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας;

Τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις του ΤΑΙΠΕΔ θα πηγαίνουν εξ ολοκλήρου για την αποπληρωμή του χρέους. Ως προς το ΤΧΣ, υπάρχει υποχρέωση επιστροφής των χρημάτων που έδωσε ο ESM στην πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (€5,5 δισ.). Τα έσοδα από την ΕΔΗΣ θα πηγαίνουν 50% προς αναπτυξιακούς σκοπούς και 50% προς αποπληρωμή του χρέους.

Τα παραγόμενα φορολογικά και ασφαλιστικά έσοδα από τη λειτουργία των επιχειρήσεων θα καταλήγουν στο κράτος, όπως και ποσοστό επί των κερδών, ανάλογα με την εκάστοτε σύμβαση παραχώρησης.

7. Ποιος θα ασκεί τη διοίκηση;

7μελές διοικητικό συμβούλιο, τα 5 μέλη του οποίου, μεταξύ αυτών και ο διευθύνων σύμβουλος, θα ορίζονται από ένα πανίσχυρο εποπτικό συμβούλιο. Το εποπτικό συμβούλιο θα απαρτίζεται από 5 μέλη, 3 από την ελληνική πλευρά και 2 από την πλευρά των δανειστών, μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος. Απαιτείται διευρυμένη πλειοψηφία από τα 4/5 των μελών για να κηρυχθεί νόμιμη μια απόφαση του εποπτικού συμβουλίου.

8. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά σημεία;

Θετικά:

• Απελευθέρωση κρατικών πόρων από ζημιογόνες, υπερχρεωμένες επιχειρήσεις.
• Απεξάρτηση από φαινόμενα κρατικοδίαιτου επιχειρείν, διαφθοράς, στείρου συνδικαλισμού και γενικότερης νοοτροπίας περί ασυλίας.
• Αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τους πολίτες μέσω ιδιωτικών επενδύσεων και καλύτερης διαχείρισης πόρων.
• Προϋποθέσεις για δημιουργία προστιθέμενης αξίας και προοπτική ανάπτυξης.
• Ο νέος φορέας θα απολαμβάνει μεγαλύτερη αυτονομία από το ΤΑΙΠΕΔ.

Αρνητικά:

• Το σύνολο της δημόσιας περιουσίας τίθεται ως μια μορφή ενέχυρου (collateral) για τα δάνεια που έχουμε λάβει από τους Ευρωπαίους (€205 δισ. μέχρι στιγμής).
• Απώλεια κρατικού ελέγχου σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια και οι μεταφορές.
• Τιμές παραχώρησης χαμηλές λόγω της ύφεσης.
• Παραμένει ασαφές το πλαίσιο με το οποίο θα επιτευχθεί προστασία του περιβάλλοντος, σεβασμός των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, καθώς και προστασίας του καταναλωτή από τυχόν αλλαγές στην πολιτική τιμών.
• Κάθε περίπτωση πιθανής ιδιωτικοποίησης θα έπρεπε να εξετάζεται ξεχωριστά και η απόφαση για παραχώρηση ή όχι να παρθεί με βάση τη σχέση οφέλους - κόστους και τη σύγκριση με το σήμερα.

9. Έχει παρατηρηθεί σε άλλη χώρα παρόμοια μορφή διαχείρισης δημόσιας περιουσίας;

Στη Γερμανία μετά την πτώση του τείχους, για την αξιοποίηση της περιουσίας της Ανατολικής Γερμανίας. Η περίφημη Treuhand λειτούργησε από το 1990 έως το 1994, παραχωρώντας σε ιδιώτες το 85% ενός χαρτοφυλακίου 8.500 δημόσιων επιχειρήσεων. Η λειτουργία της δεν ήταν αναίμακτη, καθώς ο πρώτος πρόεδρος του ταμείου δολοφονήθηκε. Ακόμα και σήμερα εγείρει πλήθος αντικρουόμενων απόψεων. Η κριτική έγκειται στο γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις οι τιμές παραχώρησης ήταν πολύ χαμηλότερες από την αρχική αποτίμηση, ενώ δεν έλειψαν και περίπτωσης διαφθοράς και κακοδιαχείρισης.

10. Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας;

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής εναλλακτικές προτάσεις:

1. Σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Συγχρηματοδότηση και συνεκμετάλλευση.

2. Το management να ασκείται από ιδιώτες με αμοιβή, αλλά η κυριότητα να παραμένει υπό δημόσιο έλεγχο και τα κέρδη να καταλήγουν στο δημόσιο.

3. Το management να ασκείται από ιδιώτες, οι οποίοι θα υποχρεούνται να επιτυγχάνουν μια ελάχιστη συμφωνημένη απόδοση κάθε χρόνο, προς όφελος του δημοσίου (μοντέλο Σιγκαπούρης).

Γιατί δε θέλουν να πάνε στο κτίριο «Κεράνη»?

Το ελληνικό κράτος αγόρασε το 1998 το κτίριο «Κεράνη» έναντι 35 εκ ευρώ, δαπανώντας επιπλέον 35 εκ για να το ανακαινίσει. Στόχος ήταν να φιλοξενήσει δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να εξοικονομηθούν μεγάλα ποσά ενοικίων προς τρίτους. Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο, ενεργειακό κτίριο, εμβαδού 42.300 τμ, 6 ορόφων, με πανοραμική θέα, που περιλαμβάνει εκτός των άλλων βρεφονηπιακό σταθμό, βιβλιοθήκη, γυμναστήριο, αίθουσα εκδηλώσεων, εστιατόριο και 506 θέσεις parking.

Ως εκ θαύματος, το κτίριο παραμένει άδειο και ανεκμετάλλευτο επί 18 χρόνια! Το δημόσιο όχι μόνο δεν έχει καταφέρει να το αξιοποιήσει, αλλά από το 2013 καταβάλλει ετήσιο ενοίκιο €2,65 εκ στην Εθνική Πανγαία, βάσει της σύμβασης Sale and Lease back, που έχει υπογράψει! Πιο συγκεκριμένα, ανήκει σε ένα χαρτοφυλάκιο 14 κτιρίων που πωλήθηκαν έναντι €115,5 εκ στη συγκεκριμένη εταιρεία και επαναμισθώθηκαν για 20 έτη. Η συγκεκριμένη απόφαση έχει εγείρει νομικές ενστάσεις και έχει πάρει τη δικαστική οδό.

Όλες οι προσπάθειες μεταφοράς υπηρεσιών έχουν προσκρούσει μέχρι σήμερα στην κάθετη άρνηση συνδικαλιστών και υπαλλήλων. Οι λόγοι που επικαλούνται κατά καιρούς για αυτή τους την άρνηση ποικίλλουν: δεν είναι εύκολα προσβάσιμο, το κτίριο έχει προβλήματα στατικότητας, περιέχει αμίαντο, έχει «ποτίσει» από τη νικοτίνη του καπνού που παραγόταν πριν δεκαετίες, δεν έχει θέσεις parking κτλ. Όλοι οι ισχυρισμοί περί της καταλληλότητας του κτιρίου έχουν καταρριφθεί από τις μελέτες που διενεργήθηκαν, ενώ η πρόσβαση στο κτίριο εξασφαλίζεται εύκολα μέσω της σύνδεσης πολλών γραμμών αστικής συγκοινωνίας. 

Τις τελευταίες ημέρες το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο, λόγω της πρόθεσης του υφυπουργού οικονομικών κ. Αλεξιάδη να εγκαταστήσει εκεί τις υπηρεσίες του Υπ. Οικονομικών και της έντονης αντίδρασης του Γ.Γ. δημοσίων εσόδων κ. Πιτσιλή, καθώς και κάποιων συνδικαλιστικών φορέων του υπουργείου.

Ας βάλουμε όμως τα στοιχεία κάτω:

·      Το κράτος για να στεγάσει τις κατακερματισμένες υπηρεσίες του μισθώνει συνολικά 1.050 κτίρια (!) και καταβάλλει ετησίως €85 εκ για ενοίκια. Αν μάλιστα προσθέσουμε και το κόστος ηλεκτρισμού, κοινοχρήστων, συντήρησης, θέρμανσης, καθαρισμού και φύλαξης των συγκεκριμένων διάσπαρτων κτιρίων, το ύψος της δαπάνης αγγίζει τα €130 εκ το χρόνο.

·      Τα κόστος ενοικίων μόνο για τις υπηρεσίες του Υπ. Οικονομικών ξεπερνά τα €24 εκ. Μάλιστα για τα κτίρια που μισθώνει πέριξ της πλατείας Συντάγματος το κόστος ανά τ.μ. πλησιάζει μεσοσταθμικά τα 20 ευρώ, εν μέσω κρίσης και κατακόρυφης πτώσης των τιμών.

·      Θα είχε μάλιστα πολύ ενδιαφέρον να δούμε ποιοι είναι οι εκμισθωτές όλων αυτών των ακινήτων που νοικιάζει το δημόσιο

·       Το κράτος παραμένει ο μεγάλος ασθενής και η κύρια αιτία χρεοκοπίας της χώρας το 2010. Έκτοτε, αντί να υπάρξει ένα γενναίο σχέδιο αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης της δημόσιας διοίκησης, όλο το βάρος της δημοσιονομικής προσαρμογής έχει πέσει στους συνεπείς φορολογούμενους και τον ιδιωτικό τομέα. Ελάχιστες προσπάθειες εξορθολογισμού των δημόσιων δαπανών έχουν γίνει, υπό το γνώμονα της αποφυγής συγκρούσεων με συντεχνιακά συμφέροντα και της υπεράσπισης της κομματικής πελατείας.

·      Παρόμοιο φαινόμενο δεν έχει εμφανισθεί πουθενά στον κόσμο. Ο εργοδότης μιας επιχείρησης να προσπαθεί επί 18 χρόνια να μεταφέρει την έδρα της σε ένα ιδανικότερο μέρος και οι εργαζόμενοι να μην τον αφήνουν, ζημιώνοντας την έτσι οικονομικά!

Τα οφέλη από τη μετακίνηση του Υπ. Οικονομικών θα είναι σημαντικά:

1.    Εξοικονόμηση τουλάχιστον 10 εκ. ετησίως από ενοίκια και λοιπές δαπάνες

2.    Αν μάλιστα μεταφερόταν και το Υπ. Ανάπτυξης, το όφελος θα ξεπερνούσε τα €15 εκ

3.    Καλύτερος συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών και λιγότερη γραφειοκρατία

4.    Αποκέντρωση - αποσυμφόρηση του κέντρου της Αθήνας

5.    Βελτιωμένες συνθήκες εργασίας σε σύγχρονες, φιλικές προς το περιβάλλον εγκαταστάσεις

6.    Παράδειγμα προς μίμηση για το σύνολο της δημόσιας διοίκησης

Μένει να δούμε αν θα ολοκληρωθεί το σχέδιο του κ. Αλεξιάδη ή για άλλη μια φορά  η πολιτική ηγεσία θα υποχωρήσει μπροστά στις συντεχνιακές αντιδράσεις.

Χρέος: Η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί σε αναβολή αποφάσεων και μικρή ελάφρυνση

Το 2012 οι Ευρωπαίοι εταίροι - δανειστές είχαν υποσχεθεί στην Ελλάδα ότι αν επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα θα υπάρξει ρύθμιση του χρέους. 4 χρόνια μετά η υπόσχεση αυτή δεν έχει τηρηθεί, παρότι η χώρα εμφανίζει σταθερά δημοσιονομικά πλεονάσματα από το 2013. Μόλις πρόσφατα η συζήτηση άνοιξε πολύ δειλά και σε αυτό συντέλεσε η επιμονή του ΔΝΤ για μείωση του χρέους, ως βασική προϋπόθεση της συμμετοχής του στο ελληνικό πρόγραμμα. Το ταμείο θεωρεί ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Σε αυτό συνηγορεί και το βασικό μακροοικονομικό σενάριο για τα επόμενα έτη, που δείχνει ότι το 2020 το χρέος θα είναι υψηλότερο από ό,τι προβλεπόταν και θα ανέλθει στο 156% του ΑΕΠ αντί για 124% αρχική πρόβλεψη.

Κατόπιν αυτής της πίεσης, η Ευρώπη (κυρίως η Γερμανία) θέλοντας να κρατήσει στο πρόγραμμα το ΔΝΤ, κάνει μια μικρή υποχώρηση και δέχεται να συζητήσει μια δέσμη μέτρων, για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Βασική όμωςπροϋπόθεση για αυτό δεν είναι απλά το κλείσιμο της παρούσας αξιολόγησης, η οποία περιλαμβάνει ένα πολύ βαρύ φορτίο φοροεισπρακτικών κυρίως μέτρων, αλλά και η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος το 2018! Ουσιαστικά δηλαδή δίνεται μόνο άλλη μια υπόσχεση για τη διευθέτηση του ζητήματος.

Οι παρεμβάσεις στο χρέος που προτείνει η Ευρώπη από το 2018 και μετά είναι οι εξής:

1. Σε περίπτωση ανόδου των επιτοκίων, η χώρα θα ανταλλάξει το κυμαινόμενο επιτόκιο που πληρώνει σήμερα με σταθερό επιτόκιο έως 2%. (ΣΗΜ: το σημερινό επιτόκιο των δανείων του ESM είναι μεσοσταθμικά περίπου 1%, διότι το Euribor είναι σχεδόν μηδενικό). Οι τόκοι που θα εξοικονομηθούν θα κεφαλαιοποιηθούν και θα αποπληρωθούν σε δόσεις μετά το 2050.

2. Οι ετήσιες αποπληρωμές του χρέους δε θα ξεπερνούν έως το 2050 το 1% του ΑΕΠ

3. Επιμήκυνση κατά 5 έτη της λήξεως των δανείων του 2ου μνημονίου

4. Επιστροφή των κερδών από την παρακράτηση των ελληνικών ομολόγων, ύψους €8 δισ.

5. Αν περισσέψουν κεφάλαια από το 3ο μνημόνιο θα χρησιμοποιηθούν για τηναποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ (ύψους €17,7 δισ. από το 2018 έως το 2024).

Αν ποσοτικοποιήσουμε την πρόταση, με την παραδοχή ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας έως το 2050 θα είναι 2%, οι συνολικές αποπληρωμές δανείων που ξεπερνούν το πλαφόν του 1% του ΑΕΠ και ως εκ τούτου επιμηκύνονται πέραν του 2050 είναι €105 δισ.

Αυτό ισοδυναμεί σε μέση επιμήκυνση των ευρωπαϊκών δανείων κατά 21 χρόνια. Δηλαδή από 24 έτη που είναι μεσοσταθμικά σήμερα σε 45 έτη. 

Σαφέστατα αυτό είναι ένα θετικό βήμα. Η ελάφρυνση όμως αυτή προσφέρεται υπό τη βασική προϋπόθεση να ολοκληρωθεί επιτυχώς το 3ο μνημόνιο, με άλλα λόγια δεν είναι εξασφαλισμένη. Επίσης, είναι μικρότερη από μια επιμήκυνση σε βάθος 50 ή 60 ετών που θα ήταν ρεαλιστικά επιθυμητή. Τέλος, απέχει πολύ από ένα κούρεμα χρέους που ζητάει το ΔΝΤ και που ήταν μέχρι πρότινος η επικοινωνιακή σημαία της κυβέρνησης.

Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι είναι εξαιρετικά φειδωλοί ως προς το χρέος, είναι ασφαλώς η εμφανέστατη έλλειψη εμπιστοσύνης που δείχνουν προς τις ελληνικές κυβερνήσεις. Παρότι η Ελλάδα έχει πετύχει μια αξιοσημείωτη δημοσιονομική προσαρμογή από το 2010, το πολιτικό σύστημα επιδεικνύει σταθερή άρνηση να χτυπήσει τις χρόνιες παθογένειες που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές, όπως η αποκομματικοποίηση του δημοσίου, ημείωση της γραφειοκρατίας, η εξάλειψη της φοροδιαφυγής, ηαπελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης κτλ. παραμένουν στα συρτάρια, ώστε να μη δυσαρεστηθεί ένα κομμάτι της κομματικής πελατείας.

Ούτε η σημερινή κυβέρνηση δείχνει να έχει τη βούληση να προχωρήσει στις απαραίτητες τομές. Με γνώμονα απλά την πολιτική της επιβίωση συμβιβάζεται με αυτή την εκδοχή της μικρής ελάφρυνσης του χρέους και ουσιαστικά συντάσσεται με τη Γερμανία.

Αν κάποτε υπάρξει η πολιτική ηγεσία που από μόνη της θα προβεί στις αναγκαίες αλλαγές για την ανάκαμψη της χώρας, τότε θα μπορέσει να πιέσει επαρκώς και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να πάρουν γενναίες αποφάσεις για το χρέος. Το επιχείρημα της θα είναι ότι αφού αυτή τόλμησε να τα βάλει με παγιωμένα συμφέρονται και συντεχνίες χωρίς να λογαριάσει το πολιτικό κόστος, το ίδιο οφείλουν να κάνουν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ώστε να πείσουν τα κοινοβούλια τους προς μια οριστική λύση του προβλήματος. Έτσι μόνο θα επιτύχει το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, στο οποίο άλλωστε έχουν βάλει τα χρήματά τους.