Μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο για τη Ναυτιλία

Η ποντοπόρος ναυτιλία μαζί με τον τουρισμό είναι οι δύο τομείς που παράγουν πλούτο και κρατούν όρθια τη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία. Ο Ελληνόκτητος στόλος είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 20% του παγκόσμιου στόλου και το 50% του ευρωπαϊκού. Παραμένει ωστόσο μεγάλο το περιθώριο συνεισφοράς του κλάδου στη δημιουργία υψηλότερης προστιθέμενης αξίας για την ελληνική οικονομία. Σήμερα η προστιθέμενη αξία από την ποντοπόρο ναυτιλία ανέρχεται σε €13 δις ετησίως, ισοδυναμώντας με το 7% του ελληνικού ΑΕΠ. Σύμφωνα με μελέτες, θα μπορούσε ακόμα και να διπλασιαστεί, εφόσον η χώρα μας εκμεταλλευόταν στο έπακρο τα πολλαπλά οφέλη της ναυτιλίας. Για να συμβεί αυτό όμως απαιτείται η σύνταξη και εφαρμογή ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου δράσης, που θα θέτει συγκεκριμένους στόχους και κατευθύνσεις.  

Οι προτεινόμενοι στρατηγικοί στόχοι είναι οι ακόλουθοι:

1.    Ο Πειραιάς να μετατραπεί σε ναυτιλιακό κέντρο, που θα προσελκύει πλήθος ναυτιλιακών γραφείων και επιχειρήσεων. Θα πρέπει φυσικά να γίνουν μια σειρά από δράσεις και να καλύπτονται κάποιες βασικές προϋποθέσεις, όπως:

·      Σταθερό οικονομικό, φορολογικό και πολιτικό περιβάλλον

·      Άρση εμπορικών και επιχειρηματικών περιορισμών

·      Απλοποίηση διαδικασίας έναρξης επιχείρησης

·      Προώθηση ηλεκτρονικής υπογραφής για μετόχους και μέλη ΔΣ ξένων εταιρειών

·      Προνομιακή  μεταχείριση των πλοίων με ελληνική σημαία

·      Υπογραφή με άλλα κράτη σύμβασης αποφυγής διπλής φορολογίας

2. Η ενδυνάμωση της ναυτιλιακής συστάδας

·    Ενίσχυση των συναφών με τη ναυτιλία δραστηριοτήτων: ασφαλιστικές, χρηματοοικονομικές, μεσιτικές υπηρεσίες, ναυπηγεία, επισκευές, εκπαίδευση κτλ

·      Έμφαση στη ναυπηγική τεχνολογία και έρευνα

·      Έργα βελτίωσης και εκσυγχρονισμού των λιμανιών

·      Βελτίωση του ακτοπλοϊκού δικτύου και της νησιωτικής διασύνδεσης

3.    Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σήμερα σχετίζονται  άμεσα ή έμμεσα με την ποντοπόρο ναυτιλία περίπου 180 χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να διπλασιαστεί σε έναν χρονικό ορίζοντα κάποιων ετών.  

4.    Η ναυτιλία να απεξαρτητοποιηθεί από την εναλλαγή κυβερνήσεων

·      Μόνιμος γενικός γραμματέας ναυτιλίας 5ετούς θητείας, προερχόμενος από το χώρο

·      Απαρέγκλιτη εφαρμογή του μακροπρόθεσμου σχεδίου και συνέχιση της πολιτικής από όλες τις κυβερνήσεις.

5.    Η στροφή των νέων προς τα ναυτιλιακά επαγγέλματα.

·      Αναβάθμιση των δημόσιων ναυτικών σχολών και καλλιέργεια του ανταγωνισμού με την είσοδο και ιδιωτικών σχολών, οι οποίες θα πρέπει να πληρούν υψηλές προδιαγραφές.

·      Ενημέρωση των νέων για τις προοπτικές και τις ευκαιρίες του επαγγέλματος. Είναι ειρωνεία η ανεργία στις νεαρές ηλικίες να κυμαίνεται στο 50% και οι ναυτιλιακές να μην βρίσκουν διαθέσιμους Έλληνες ναυτικούς, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος.

6.    Οι εφοπλιστές να γίνουν εθνικοί ευεργέτες

·    Αντικατάσταση της οικειοθελούς εισφοράς που ισχύει σήμερα με πρόσκληση σε κάθε εφοπλιστή να συμμετάσχει σε συγκεκριμένο ετήσιο πρόγραμμα υπέρ της κοινωνίας.

·       Πχ. το 2017 ενίσχυση του εξοπλισμού των δημόσιων νοσοκομείων (έκαστος επιχειρηματίας θα αναλάβει συγκεκριμένη δράση). Το 2018 ανακαίνιση-επιδιόρθωση σχολικών κτιρίων κ.ο.κ.

Χρειάζεται λοιπόν όραμα, σχέδιο και βούληση για να αξιοποιήσει η χώρα μας τα ευεργετικά πλεονεκτήματα της ναυτιλίας. Αν το κατορθώσει αυτό, θα δώσει τεράστια ώθηση στην οικονομία να ανακάμψει και θα προσφέρει σημαντικό κοινωνικό έργο.

Οικονομική κρίση στην Ελλάδα: 7 χρόνια φαγούρα

Διάγουμε ήδη τον 7ο χρόνο μιας άνευ προηγουμένου οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, χωρίς δυστυχώς να βλέπουμε φως στο τούνελ. Ακόμη και σήμερα η χώρα εμφανίζεται απροετοίμαστη να χαράξει έναν οδικό χάρτη εξόδου από τη σημερινή κατάσταση και να διορθώσει τις χρόνιες αδυναμίες της.

Η ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού από τη μια και τα λάθη των δανειστών από την άλλη είναι οι δύο παράγοντες που ευθύνονται για την αποτυχία των προγραμμάτων διάσωσης και την οικονομική συρρίκνωση.

Σαφέστατα το πολιτικό σύστημα της χώρας έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη. Αφενός, χρεώνεται σε μεγάλο βαθμό τη χρεοκοπία του 2010, η οποία κατόπιν οδήγησε και στα μνημόνια. Αφετέρου, 7 χρόνια μετά δεν έχει διορθώσει τις παθογένειες που μας έφεραν ως εδώ: πελατειακό κράτος, φοροδιαφυγή, γραφειοκρατία, διαφθορά, έλλειψη παραγωγής, ατομισμός.

Δεν προχώρησε στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές και σε στοχευμένη μείωση της σπατάλης, αλλά σε οριζόντιες τυφλές περικοπές επί δικαίων και αδίκων. Ως αντιστάθμισμα της έλλειψης σχεδίου και βούλησης για τον εκσυγχρονισμό του κράτους, επιδόθηκε σε ανελέητη φοροκαταιγίδα, διαλύοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις, χωρίς κανένα δημοσιονομικό αποτέλεσμα, καθώς τα έσοδα αντί να αυξάνονται μειώνονται. Εκτός αυτού, όχι μόνο δεν καλλιέργησε κλίμα εθνικής συνεννόησης, ώστε να ξεπεραστεί μια ώρα αρχύτερα η κρίση, αλλά εξέθρεψε τη ψευδαίσθηση ότι με έναν μαγικό τρόπο τα πάντα θα γίνουν όπως πριν και ότι για όλα τα κακά ευθύνονται οι σκοτεινές δυνάμεις που κυνηγούν την Ελλάδα.

Από την πλευρά τους βέβαια μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι δανειστές. Δεν τόλμησαν στην αρχή να ελαφρύνουν το υπέρογκο ελληνικό χρέος, υπό το φόβο ότι τα τοξικά ελληνικά ομόλογα θα γονάτιζαν το εύθραυστο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Αντί αυτού υιοθέτησαν μια ουτοπική πολιτική με στόχο δυσθεώρητα υψηλά πλεονάσματα και μια απίστευτα βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή, που ισοδυναμούσε με 15% του ΑΕΠ σε διάστημα μόλις 6 ετών (από πρωτογενές έλλειμμα 10,2% το 2009 σε πλεόνασμα 4,5% το 2015!). Αποδείχθηκε όμως ότι με αυτό τον τρόπο ούτε το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί, ούτε και η οικονομία να ανακάμψει.

Έριξαν το βάρος στο αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο, ενώ το πρόβλημα της Ελλάδος είναι κυρίως δομικό. Θα έπρεπε να επιμείνουν με κάθε τρόπο στην εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών, με αντάλλαγμα μικρότερα πλεονάσματα, ώστε να πάρει μπρος η οικονομία και να αυξηθεί το ΑΕΠ. Έτσι και η σχέση Χρέος/ΑΕΠ θα είχε βελτιωθεί, καθιστώντας το χρέος βιώσιμο, και η χώρα θα ανέκαμπτε. Αντιθέτως, με τη σημερινή κοντόφθαλμη πολιτική το εισόδημα της Ελλάδας μειώθηκε κατά 26% σε έξι χρόνια, ενώ το χρέος, παρότι κυμαίνεται σχεδόν στα ίδια επίπεδα με το 2009, έφθασε να είναι 1,8 φορές μεγαλύτερο του εθνικού εισοδήματος.

Χρειάζεται ένα άλλο μίγμα πολιτικής, με έμφαση στις δομικές αλλαγές στο κράτος και σε ένα παραγωγικό οικονομικό μοντέλο που θα σπρώξει την Ελλάδα στη νέα εποχή. Πάνω από όλα όμως χρειάζεται ο πολιτικός κόσμος της χώρας να επιδείξει ικανότητα, σχέδιο, ανιδιοτέλεια, αλλά και βούληση να συγκρουστεί με παγιωμένα συμφέροντα και νοοτροπίες. Μόνο έτσι θα πάψουμε να είμαστε ο παρίας της Ευρώπης και το παράδειγμα προς αποφυγή για όλους τους υπόλοιπους.

Ένα διαφορετικό μοντέλο αποκρατικοποιήσεων: κοινωνικές ιδιωτικοποίησεις

Από το 2011 που ο τότε υπουργός οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου ανακοίνωσε την έναρξη του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, θέτοντας των εξωπραγματικό στόχο των €50 δις εσόδων για το δημόσιο, εκτυλίσσεται ένας διαρκής πόλεμος μεταξύ όσων είναι υπέρ των αποκρατικοποιήσεων κι όσων είναι κατά. Εκείνοι που επιχειρηματολογούν υπέρ, τονίζουν το όφελος των μεγάλων επενδύσεων στις οποίες θα προβούν οι αγοραστές, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και αναθερμαίνοντας την οικονομία. Σημειώνουν δε την πιθανή αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Από την άλλη μεριά, εκείνοι που είναι κατά, μιλούν για ξεπούλημα των δημόσιων αγαθών σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές κτλ, σε τιμές πολύ χαμηλές, λόγω της ύφεσης.

Είναι γεγονός ότι δε δόθηκε ο απαιτούμενος χρόνος στην κοινή γνώμη να συζητήσει ώριμα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας και να προετοιμαστεί για τη μετάβαση σε ένα πιο ελεύθερο οικονομικό μοντέλο από την κρατικίστικη οικονομία που επικρατεί στη χώρα μας. Το πολιτικό προσωπικό σύρθηκε λόγω μνημονίου σε μια στρατηγική επιλογή που εν πολλοίς δεν επιθυμούσε. Οι πολιτικοί στην πλειοψηφία τους προτιμούσαν να παραμείνουν όλα υπό τον έλεγχο του κράτους, ώστε να μπορούν να επηρεάζουν καταστάσεις, να έχουν εξουσία και να διορίζουν κομματικούς φίλους. Είναι επίσης γεγονός ότι σε πολλές δημόσιες επιχειρήσεις το σημερινό μοντέλο διοίκησης απέτυχε παταγωδώς. Ως συνέπεια, εκτός από τη χαμηλή ποιότητα των υπηρεσιών εξέθρεψε φαινόμενα πελατειακών σχέσεων, κομματοσυνδικαλισμού, διαφθοράς κ.αλ. Επιπλέον, ας μη λησμονούμε ότι μετά τη χρεοκοπία του 2010 το κράτος δυσκολεύεται να βρει τους πόρους για να τις συντηρήσει και αναβαθμίσει.

Δε θα πρέπει όμως να παραβλέπουμε το δεδομένο ότι οι ιδιωτικοποιήσεις γίνονται σήμερα με την πλάτη στον τοίχο, σε ένα δυσμενές επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον. Σε πολλές περιπτώσεις λοιπόν το τίμημα της παραχώρησης αναπόφευκτα είναι ιδιαίτερα χαμηλό και γενικότερα η συνολική συμφωνία ενδέχεται να μην είναι η ιδανική, αλλά με τη λογική του μη χείρον βέλτιστον.

Υπάρχει όμως ένας τρίτος δρόμος. Μια διαφορετική πρόταση αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, που προβλέπει ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης/υπηρεσίας μέσω της αυτοδιαχείρισής της από τους σημερινούς εργαζόμενους, οι οποίοι θα είναι και μέτοχοι. Με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η βελτίωση της απόδοσης, η εξυπηρέτηση των πολιτών, θα μειωθεί δραστικά το κόστος λειτουργίας και η διαφθορά, ενώ φυσικά θα μεγιστοποιηθεί το όφελος των ίδιων των εργαζομένων.

Το μοντέλο αυτό μπορεί να εφαρμοσθεί πιλοτικά σε 3 περιπτώσεις με τις αντίστοιχες παραλλαγές. Πιο συγκεκριμένα:

1. Αστικές συγκοινωνίες - αυτοδιαχείριση: περνούν στα χέρια των εργαζομένων με μια συμφωνία που θα προβλέπει χιλιομετρική αποζημίωση κάθε μήνα για το εκτελεσθέν έργο, ενώ τα κέρδη θα μοιράζονται ως μέρισμα στους μετόχους - εργαζόμενους. Από αυτή την πρόταση θα βγουν όλοι κερδισμένοι: i) το κράτος που σήμερα χρηματοδοτεί άμεσα ή έμμεσα τις εταιρείες, ii) οι πολίτες που θα εξυπηρετούνται από το μέγιστο δυνατό αριθμό λεωφορείων στους δρόμους, αφού δε θα αράζουν για μικροβλάβες επί εβδομάδες στα αμαξοστάσια, καθώς και iii) οι εργαζόμενοι, οι οποίοι με σωστή διοίκηση θα αυξήσουν την επιβατική κίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς, επιτυγχάνοντας έτσι κερδοφορία και μέρισμα για τους ίδιους, εκτός φυσικά του μισθού τους. Ασφαλώς πριν την εφαρμογή της πρότασης θα προηγηθεί ευρεία διαβούλευση και σωστή προετοιμασία με κατάθεση εκτός των άλλων και αναλυτικής μελέτης βιωσιμότητας της νέας εταιρείας.

2. Υπηρεσίες Καθαριότητας των ΟΤΑ - ανάθεση του έργου σε εταιρείες που θα συστήσουν οι πρώην εργαζόμενοι: Αποχώρηση των εργαζομένων από τους δήμους και ίδρυση από τους ίδιους ιδιωτικής εταιρείας υπηρεσιών καθαριότητας με τα χρήματα της αποζημίωσης να κατευθύνονται στο αρχικό μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας. Ο εκάστοτε δήμος αναθέτει κατόπιν στην εταιρεία για συγκεκριμένη περίοδο (πχ 5 έτη) το έργο της αποκομιδής σκουπιδιών με συμφωνία αμοιβής ανά τόνο μεταφερόμενων απορριμάτων.

3. Υποστηρικτικές μονάδες νοσοκομείων, υπουργείων, δημόσιων οργανισμών - ανάθεση του έργου σε εταιρείες που θα συστήσουν οι πρώην εργαζόμενοι: σήμερα λειτουργούν δεκάδες υποστηρικτικές υπηρεσίες στο δημόσιο που θα μπορούσαν παρομοίως να ανατεθούν σε ιδιώτες - πρώην εργαζόμενους. Πχ. ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, κηπουροί, μάγειρες κτλ. Το όφελος για το δημόσιο θα είναι η εξοικονόμηση δαπανών, η μείωση υποαπασχολούμενων και αργόμισθων καθώς και η εξάλειψη φαινόμενων πλιάτσικου στις προμήθειες και στα υλικά. Αντίστοιχα οι εργαζόμενοι ωφελούνται, καθώς αποχωρούν μεν από το δημόσιο, αλλά συστήνουν δική τους εταιρεία και συνάπτουν με το κράτος το πρώτο τους Outsourcing συμβόλαιο, ενώ ασφαλώς ενδέχεται να συνάψουν και άλλες συνεργασίες με τρίτους.

Η πρόταση αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ταυτόχρονα και αριστερή και δεξιά! Αριστερή γιατί δίνει τη δυνατότητα στους εργαζομένους να γίνουν αφεντικά και δεξιά γιατί προχωρά σε αποκρατικοποιήσεις και outsourcing.

Θα λειτουργήσει δε προς όφελος των πολιτών, οι οποίοι και πιθανότατα θα την υποδεχθούν πολύ θετικά. Με αυτό τον τρόπο θα σταματήσει επίτέλους η διαχείριση της δημόσιας περιουσίας να είναι ένα θέμα ταμπού που θα διχάζει την ελληνική κοινωνία.

Απλό φορολογικό σύστημα με αναπτυξιακά κίνητρα

Διάγουμε τον 7ο χρόνο της κρίσης, χωρίς να φαίνεται ακόμη φως στην άκρη του τούνελ. Οι πολιτικές ηγεσίες που κλήθηκαν να αναλάβουν τις τύχες της χώρας αποδείχθηκαν τελείως ανίκανες να διαχειριστούν την κατάσταση. Δεν μπόρεσαν να συντάξουν ένα σχέδιο εξόδου από τη δύσκολη θέση, ενώ ενδιαφέρθηκαν μόνο για τη δική τους επιβίωση και την προάσπιση των συμφερόντων της κομματικής τους πελατείας.

Στο μεν κομμάτι των δαπανών, επέβαλαν οριζόντιες, τυφλές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, αλλά δεν τόλμησαν να αγγίξουν τις σπατάλες του βαθύ κράτους και των κομματικών τους φίλων. Το οικτρό αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι από τη μία οι δαπάνες για το κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, πρόνοια) να υπολείπονται του μέσου όρου των ευρωπαϊκών κρατών και από την άλλη συνολικά οι δαπάνες γενικής κυβέρνησης να είναι οι υψηλότερες στην Ευρώπη. Διατηρούμε λοιπόν ένα παχύδερμο, σπάταλο κράτος και δεν έχουμε χρήματα να δώσουμε για σχολεία και νοσοκομεία.

Η λογική αυτή είναι απορριπτέα. Προτείνουμε στοχευμένη εξοικονόμηση δαπανών, όπως είναι 1) η ενοποίηση / συγχώνευση των κατακερματισμένων δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών, 2) η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης παντού, πχ. στις δημόσιες συμβάσεις, ώστε να μειωθούν οι εστίες αδιαφάνειας, και 3) η κατάργηση των μετακλητών υπαλλήλων, η μείωση θέσεωνγενικών - ειδικών γραμματέων, μελών ΔΣ, επιτροπών κτλ.

Στο δε κομμάτι της φορολογίας, επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου φοροκαταιγίδα με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία. Οι επιχειρήσεις μεταφέρονται η μία μετά την άλλη στο εξωτερικό, νοικοκυριά και επαγγελματίες έχουν γονατίσει. Παρότι έχουν επιβληθεί σωρευτικά πάνω από €30 δις νέοι φόροι τα τελευταία 6 χρόνια, τα φορολογικά έσοδα του κράτους όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά έχουν μειωθεί κατά €5 δις έναντι του 2009.

Είναι αναγκαία η αντικατάσταση του σημερινού χαοτικού φορολογικού πλαισίου, το οποίο καλλιεργεί την αδιαφάνεια και τη φοροδιαφυγή, με ένα σύστημα ΑΠΛΟ, ΣΤΑΘΕΡΟ, και ΔΙΚΑΙΟ.

Προτείνουμε λοιπόν ΕΝΙΑΙΟ φορολογικό συντελεστή 20% παντού: i) στα κέρδη των επιχειρήσεων, ii) στο εισόδημα των φυσικών προσώπων και iii) στον ΦΠΑ (με ελάχιστες εξαιρέσεις, πχ. στον τουρισμό). Με αυτό τον σύστημα στοχεύουμε στην ενίσχυση της ανάπτυξης και τη μείωση της φοροδιαφυγής.

Επίσης, προτείνουμε συγκεκριμένα αναπτυξιακά κίνητρα: 
1. Μειωμένο φορολογικό συντελεστή 15% για 3 χρόνια σε κάθε επιχείρηση που επιστρέφει την έδρα της στην Ελλάδα
2. Μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές κατά 50% σε κάθε επιπλέον πρόσληψη στην οποία προβαίνει μια εταιρεία (ισχύς 3 χρόνια)
3. Όσες επιχειρήσεις εμφανίζουν υψηλότερα κέρδη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, για το υπερβάλλον κέρδος τους ο φόρος θα είναι μειωμένος στο 10% τα επόμενα 3 έτη

Τέλος, όσον αφορά τον ΕΝΦΙΑ, εισηγούμαστε 1ον) ο συμπληρωματικός φόρος νασυμψηφίζεται με το φόρο μεταβίβασης (ώστε να πάψει να λειτουργεί επιβαρυντικά για την κτηματαγορά), 2ον) ο προσδιορισμός του φόρου να γίνεται επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου και 3ον) τα έσοδα από το φόρο ακινήτων να στους μεταβιβάζονται στους δήμους, οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη διαχείρισής τους και θα λογοδοτούν στους δημότες για το βαθμόανταποδοτικότητας που επέτυχαν.

Με σχέδιο, γνώση και βούληση μπορεί να εφαρμοστεί μια αποτελεσματική οικονομική πολιτική, που θα φέρει την πολυπόθητη ανάπτυξη και θα μας αποδεσμεύσει σταδιακά από μνημόνια και επιτηρήσεις.