Η παιδεία να γίνει μοχλός εθνικής ανάκαμψης και δημοκρατίας

H υποχρηματοδότηση, τα κενά στα σχολεία, η μείωση των ολοήμερων, η αλλοίωση των πρότυπων και πειραματικών σχολείων, ο εκφυλισμός της βάσης του δέκα, η απαξίωση των συμβουλίων των ιδρυμάτων, η επαναφορά των αιώνιων φοιτητών, η συνδιοίκηση με φοιτητοπατέρες, είναι μερικά μόνο παραδείγματα της πολιτικής που ακολουθείται σήμερα. Κυριαρχεί παντού παρεμβατισμός, ανικανότητα, καθώς και έλλειψη σχεδίου. Τι τύχη όμως θα έχει η χώρα αν δεν μπορεί να παρέχει επαρκώς το αγαθό της εκπαίδευσης?

Χρειάζεται λοιπόν το πολιτικό σύστημα να σκύψει πάνω από το πρόβλημα και να καταρτίσει  ένα ολοκληρωμένο πλάνο, διορθώνοντας σημερινές στρεβλώσεις και χρόνιες παθογένειες.

Προτείνονται οι εξής λύσεις:

1. Σταθερή πολιτική για την παιδεία με μακρόπνοο ορίζοντα, που θα υπερβαίνει την εναλλαγή κυβερνήσεων και υπουργών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η καθιέρωση μόνιμου, ανεξάρτητου γενικού γραμματέα παιδείας 5ετούς θητείας.
2. Σταδιακή πρόσβαση όλων των παιδιών προσχολικής ηλικίας στους δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς.
3. Δραστικός περιορισμός των αποσπασμένων δασκάλων και καθηγητών, που σήμερα αγγίζουν τους 3.000, ώστε να καλυφθούν τα κενά στα σχολεία
4. Εξάπλωση των πρότυπων και πειραματικών σχολείων, ιδιαίτερα στις περιοχές με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και στις ακριτικές ζώνες
5. Επαναφορά και επέκταση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου, καθώς και της ενισχυτικής διδασκαλίας.
6. Αναβάθμιση των υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού προς τους μαθητές
7. Χρήση της νέας τεχνολογίας στην εκπαίδευση (πχ. ηλεκτρονικά βιβλία, διαδραστικοί πίνακες κτλ). Ενθάρρυνση της κριτικής σκέψης με στόχο να εξαλειφθεί η «παπαγαλία».
8. Ανοιχτά σχολεία και το απόγευμα: με ανοιχτές βιβλιοθήκες, σπουδαστήρια, internet, εκδηλώσεις κτλ. Στόχος να ελκύσουν τους νέους και να γίνουν στέκι τους.
9. Περισσότερη λειτουργική και οικονομική αυτονομία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ώστε να χειραφετηθούν από το σφικτό εναγκαλισμό του κράτους.
10. Κάθε πανεπιστημιακό ίδρυμα να αποφασίζει το εύρος του βαθμού στις εισαγωγικές εξετάσεις εντός του οποίου θα δέχεται υποψήφιους, καθώς και τον αριθμό των εισακτέων σε αυτό.
11. Δημιουργία ξενόγλωσσων τμημάτων για την προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό
12. Δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων
13. Ενίσχυση των κονδυλίων για έρευνα (μόλις 0,8% του ΑΕΠ σήμερα) και συνεργασία των πανεπιστημίων με την ιδιωτική πρωτοβουλία για την ανάπτυξη και εξέλιξη καινοτόμων ιδεών. Κίνητρα για τη δημιουργία συστάδας νεοφυών επιχειρήσεων (Clusters).
14. Χάραξη νέου πανεπιστημιακού χάρτη με βάση τις νέες επαγγελματικές κατευθύνσεις και τις απαιτήσεις τις αγοράς. Την προηγούμενη δεκαετία συστήνονταν συνεχώς νέα πανεπιστημιακά τμήματα, πολλά εκ των οποίων χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο και δυνατότητα επαγγελματικής απορρόφησης, με αποτέλεσμα σήμερα να παράγουν άνεργους.
15. Σύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, πχ. με την εφαρμογή της δυαδικής επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Μόνο αν τα νέα παιδιά λάβουν ολοκληρωμένη και ποιοτική εκπαίδευση θα μπορούν να μετατραπούν αύριο σε πολίτες με ευρύ πνεύμα, λογική και ικανότητες, οι οποίοι θα διασφαλίσουν τη συνέχεια του έθνους και της δημοκρατίας.

13+ 1 περικοπές συντάξεων σε ένα χρόνο

Τα χρόνια της κρίσης το ασφαλιστικό σύστημα δέχθηκε μεγάλες πιέσεις, με αποτέλεσμα  από το 2010 μέχρι και το 2014 η μέση μείωση των συντάξεων να ανέλθει σε 23% (πηγή: σύστημα «Ήλιος). Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία με σημαία της την προάσπιση των συντάξεων και την επαναφορά της 13^ης σύνταξης. Τελικώς, με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο του κ. Κατρούγκαλου αντί αυξήσεων επιβλήθηκαν εκ νέου σημαντικές μειώσεις στο εισόδημα των συνταξιούχων. Το ζήτημα μάλιστα της βιωσιμότητας του συστήματος θα τεθεί ξανά επί τάπητος το 2018 με ορατό τον κίνδυνο νέων περικοπών, εφόσον δεν αυξηθεί η απασχόληση και παταχθεί η εισφοροδιαφυγή. Προκαλεί εντύπωση ότι ακόμη και σήμερα κυβερνητικά στελέχη, όπως πρόσφατα η κυρία Φωτίου, ισχυρίζονται ότι δεν υπήρξαν μειώσεις. Η πραγματικότητα όμως των αριθμών είναι διαφορετική. 

Από τον Ιούλιο 2015 μέχρι σήμερα έχουν επιβληθεί περικοπές σε 13 διαφορετικές κατηγορίες συντάξεων. Πιο συγκεκριμένα:

1.         Αύξηση της εισφοράς υγείας 2% στις κύριες και 6% στις επικουρικές συντάξεις

2.         Μείωση της κατώτατης σύνταξης στα €384 από €486.

3.         Μεσοσταθμική μείωση ύψους 30% σε 250.000 επικουρικές συντάξεις

4.         Υψηλές περικοπές κύριων συντάξεων άνω των €1.300 (μικτά)

5.         Επιπλέον περικοπή 6% στις διπλές συντάξεις

6.         Μειώσεις στα μερίσματα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (ΜΤΠΥ) για 285.000 συνταξιούχους του Δημοσίου, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν το 60%

7.         Επιβολή πλαφόν €2.000 σε όλες τις ατομικές συντάξεις (άθροισμα μίας κύριας και μίας επικουρικής)

8.         Για τους νέους συνταξιούχους ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων οδηγεί σε μέση μείωση περίπου 25% σε σύγκριση με σήμερα

9.         Για τους υφιστάμενους συνταξιούχους το επιπλέον ποσό που λαμβάνουν σε σχέση με τις νέες συντάξεις θα λογίζεται προσωρινά ως «προσωπική διαφορά». Αν το 2018 όμως οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές (το πιο πιθανό), η προσωπική διαφορά θα εκλείψει και η σύνταξή τους θα ευθυγραμμιστεί προς τα κάτω

10.     Τα καταβαλλόμενα εφάπαξ θα υποστούν συρρίκνωση κατά 15%-20%

11.     Οι νέες συντάξεις χηρείας θα προσαρμοστούν προς τα κάτω, λόγω της πολύπλοκης φόρμουλας που απαιτείται για τη χορήγησή τους

12.     Στις περιπτώσεις εργαζόμενων συνταξιούχων, η περικοπή των συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων αυξάνεται σε 60%

13.     Περικόπτονται κατά περίπου 20% οι προσυνταξιοδοτικές παροχές των τραπεζοϋπαλλήλων, καθώς και εργαζομένων άλλων κλάδων, που εντάχθηκαν σε πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου.       

Εξίσου σημαντικό πλήγμα αποτελεί η κατάργηση του ΕΚΑΣ για 150.000 χαμηλοσυνταξιούχους το 2016 και για το σύνολο των 390.000 δικαιούχων μέχρι τα τέλη του 2019.

Τέλος δεν πρέπει να παραβλεφθεί το γεγονός ότι εκκρεμούν περί τις 300.000 αιτήσεις  συνταξιοδότησης (180.000 κύριες + 120.000 επικουρικές), με το μέσο χρόνο αναμονής να πλησιάζει τον 1 χρόνο, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει ακόμα και τα 3 χρόνια (ΤΣΑΥ, ΤΕΑΥΕΚ).

Ας μπει επιτέλους ένα τέλος στα ψέματα. Ζητείται σχέδιο για να βγούμε από το φαύλο κύκλο της κρίσης και να σταματήσει η συρρίκνωση των συνταξιοδοτικών παροχών. Χρειάζονται κίνητρα για επενδύσεις, σταθερό φορολογικό πλαίσιο και φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον ώστε να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας που θα αυξήσουν τα έσοδα των ταμείων. Εξίσου σημαντική είναι και η συστηματική καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, η οποία αφαιρεί περί τα €3 δις έσοδα ετησίως. Επίσης, είναι αναγκαίο να δοθούν ισχυρά κίνητρα για την αύξηση των γεννήσεων, αφού το δημογραφικό πρόβλημα με τη γήρανση του ελληνικού πληθυσμού εξελίσσεται σε τεράστια απειλή.

Θεσμικές παρεμβάσεις για πάταξη της διαφθοράς

Η διαφθορά αποτελεί μια από τις βασικές παθογένειες του ελληνικού κράτους, που οδήγησαν στη χρεοκοπία του 2010. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών έδειξαν απάθεια στο να θεσπίσουν ένα πλαίσιο πάταξής της.Μόλις τα τελευταία χρόνια και κατόπιν ασφυκτικών έξωθεν πιέσεων η χώρα κατάφερε να βελτιώσει τη θέση της στην έκθεση της διεθνούς διαφάνειας. Σε αυτό συνέβαλε η εφαρμογή ηλεκτρονικών εργαλείων στη δημόσια διοίκηση, όπως η«Διαύγεια» και το πληροφοριακό σύστημα φορολογικών δηλώσεων, καθώς και το γεγονός ότι το μαύρο χρήμα περιορίστηκε λόγω κρίσης και capital controls. Εξακολουθεί όμως να υπολείπεται κατά πολύ των ανεπτυγμένων χωρών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία με σημαία του τον πόλεμο κατά της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα. Από τις δημόσιες συμβάσεις και τους επίορκους υπαλλήλους μέχρι το αμαρτωλό τρίγωνο τράπεζες-ΜΜΕ-κόμματα. Μετά από 20 μήνες διακυβέρνησης όμως δεν έχει σημειώσει βήματα προόδου. Αντιθέτως, με στοχευμένες κινήσεις δείχνει ότι ενδιαφέρεται πρωτίστως να εγκαθιδρύσει ένα δικό του σύστημα νομής και απόλυτου ελέγχου της εξουσίας, το οποίο φυσικά δημιουργεί νέους θύλακες διαφθοράς και διαπλοκής.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Με την ανάληψη της πρώτης κυβέρνησης κατήργησε το θεσμό του εθνικού εισαγγελέα κατά της διαφθοράς (κ. Τέντες).

2. Στη θέση του διόρισε ως υπουργό, αρμόδιο για θέματα διαφθοράς τον κ. Νικολούδη, ο οποίος όμως αναφερόταν απευθείας στον πρωθυπουργό, έχανε δηλαδή μέρος της θεσμικής ανεξαρτησίας, που απολαμβάνει ένας δικαστικός. Αυτό αυτόματα απάλλασσε το πρωθυπουργικό περιβάλλον από τυχόν έλεγχο μελλοντικά.

3. Στον ανασχηματισμό της δεύτερης κυβέρνησης ο κ. Νικολούδης απομακρύνθηκε μυστηριωδώς από τη θέση του κι ενώ προετοίμαζε παρεμβάσεις ενάντια στο λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνού! Οι αρμοδιότητες της θέσης υποβαθμίστηκαν εκ νέου αφού μεταφέρθηκαν στο υπουργείο δικαιοσύνης, υπό τον αναπληρωτή υπουργό κ. Παπαγγελόπουλο.

4. Στο κομμάτι της δημόσιας διοίκησης, οι επίορκοι με το νόμο Κατρούγκαλου δεν απομακρύνονται πλέον αυτοδικαίως, αλλά παραμένουν στη θέση τους και αμείβονται κανονικά μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεση. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί απόπειρες να παρακαμφθεί η υποχρεωτική ανάρτηση των δαπανών στη «Διαύγεια». Ακόμη, το ηλεκτρονικό σύστημα δημοσίων συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη δημοπράτηση δημόσιων έργων μέχρι την άνοιξη του 2017 με τη δικαιολογία ότι οι υπάλληλοι χρειάζονται ειδική εκπαίδευση.

5. Η ποδηγέτηση της δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία γίνεται πλέον πιο επίμονα και άγαρμπα από ποτέ. Οι περιπτώσεις πειθαρχικού ελέγχου Τσατάνη και Ντογιάκου είναι χαρακτηριστικές, όπως επίσης η βουτιά στην επετηρίδα για την επιλογή των ανώτατων δικαστικών.

6. Η τράπεζα Αττικής λειτουργεί σήμερα με εντελώς αδιαφανείς μεθόδους και με κύριο γνώμονα τη χορήγηση (θαλασσο)δανείων σε ημέτερους. Ως συνέπεια,η οικονομική κατάστασή της είναι οικτρή, τα κόκκινα δάνεια ξεπερνούν τα 2/3 του χαρτοφυλακίου της, ενώ η χρηματιστηριακή της αξία της έχει εξαϋλωθεί, μαζί ασφαλώς με τα χρήματα των ασφαλισμένων του ΤΣΜΕΔΕ. Ας μην ξεχνάμε ότι κύριος μέτοχος είναι το ταμείο των μηχανικών, το οποίο στις δύο τελευταίες κεφαλαιοποιήσεις έχει συνεισφέρει από τα αποθεματικά του €814 εκ! Το πόρισμα του ελέγχου της Τράπεζας της Ελλάδος και του ευρωπαϊκού τραπεζικού μηχανισμού δεν έχει περιέργως δημοσιευθεί ακόμη, οι πληροφορίες όμως αναφέρουν ότι περιλαμβάνει πολύ επιβαρυντικά στοιχεία.

7. Η περίπτωση Καλογρίτσα, ο οποίος διατηρεί στενούς δεσμούς με τη σημερινή κυβέρνηση είναι εξίσου ενδεικτική. Εκτός από εθνικός προμηθευτής δημόσιων έργων (σε πολλά εκ των οποίων παρατηρούνται σοβαρές καθυστερήσεις), πρόσφατα έλαβε μέρος στο διαγωνισμό τηλεοπτικών αδειών προσκομίζοντας εκπρόθεσμα εγγυητική επιστολή της... τράπεζας Αττικής! Παρότι πλειοδότησε τη μία από τις τέσσερις άδειες με προσφορά €53 εκ. και πέρασε επιτυχώς τον έλεγχο πόθεν έσχες που διενήργησε η κυβέρνηση, από την έρευνα αποδεικνύεται ότι κάποια από τα περιουσιακά στοιχεία που προσκόμισε δεν ανταποκρίνονται στα οικονομικά δεδομένα.

Πρέπει επιτέλους να μπει τέλος στη διαφθορά, η οποία ως πρακτική και νοοτροπία υποσκάπτει τα θεμέλια της ελληνικής πολιτείας. Για να γίνει αυτό απαιτούνταισυγκεκριμένες και γενναίες θεσμικές παρεμβάσεις:

• Να γίνει εμφανής διάκριση των 3 εξουσιών. Ο βουλευτής να μη μπορεί ταυτόχρονα να είναι και υπουργός της κυβέρνησης. Επίσης, υπουργοί και όσοι κατέχουν υψηλά δημόσια αξιώματα να μην έχουν το δικαίωμα να πολιτευθούν αμέσως μετά τη λήξη της θητείας τους, παρά μόνο μετά το πέρας μιας τετραετίας.

• Να εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης με επιλογή των ανώτατων δικαστικών είτε μέσω ευρύτατης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας είτε - αν δεν επιτευχθεί αυτό -απευθείας από τον πρόεδρο της δημοκρατίας.

• Κατάργηση του άρθρου περί ευθύνης υπουργού και εκλογίκευση του πλαισίου βουλευτικής ασυλίας.

• Περιορισμός της πολυνομίας και της κακοτεχνίας των νόμων

• Υπαγωγή όλων των ελεγκτικών φορέων, που σήμερα είναι διασπαρμένοι με παράλληλες και πολλές φορές αντικρουόμενες αρμοδιότητες, κάτω από τονεθνικό συντονιστή κατά της διαφθοράς.

• Θέσπιση πλαισίου λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών μέσων από την αρμόδια ανεξάρτητη αρχή (ΕΣΡ) με σαφείς οικονομοτεχνικούς κανόνες.

• Χειραφέτηση της δημόσιας διοίκησης από τους πολιτικούς και επιλογή διευθυντικών στελεχών μόνο μέσω αξιοκρατικής διαδικασίας.

• Ηλεκτρονική διακυβέρνηση και ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων των δημόσιων υπηρεσιών. Πλήρης χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας στη διενέργεια των διαγωνισμών για προμήθειες και δημόσια έργα.

• Πρόσβαση των πολιτών στα δεδομένα της δημόσιας διοίκησης στα πρότυπα του αμερικάνικου Performance.gov

To «τέρας» του δημοσίου μας «στραγγαλίζει»

Μέσα στον Αύγουστο πέρασε απαρατήρητη η είδηση που αφορούσε τη μεταφορά τριών υπηρεσιών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε κτίρια που ήδη στεγάζουν άλλα αρμόδια τμήματα του υπουργείου, με σκοπό τη μείωση του κόστους και την καλύτερη εσωτερική λειτουργία.

Πιο συγκεκριμένα, η γενική διεύθυνση δασών μεταφέρθηκε από την οδό Χαλκοκονδύλη σε ιδιόκτητο κτίριο του δημοσίου εντός του πευκοδάσους των Ιλισίων, εξοικονομώντας €350 χιλιάδες ενοίκιο το χρόνο.Δύο ακόμη υπηρεσίες μετακόμισαν σε ήδη μισθωμένα κτίρια του υπουργείου, αφού το πρόγραμμα ΕΣΠΑ που κάλυπτε μέχρι πρότινος το ετήσιο μίσθωμα των €300 χιλιάδων για τη στέγασή τους έληξε στα τέλη του 2015.

Είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αποσπασματικό όμως. Δε φαίνεται να υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός για να λυθεί το πρόβλημα των κατακερματισμένων υπηρεσιών έκαστου υπουργείου, που στοιχίζει τόσο σε χρήμα όσο και σε αποτελεσματικότητα. Μόνο το ΥΠΕΝ μισθώνει 35 διαφορετικά κτίρια για να στεγάσει τις διάσπαρτες υπηρεσίες του, καταβάλλοντας πάνω από €6 εκ ετησίως. Στο σύνολο του το ελληνικό κράτος μισθώνει 1050 (!) κτίρια πληρώνοντας ενοίκια περίπου €75 εκ το χρόνο και πάνω από €100 εκ αν συνυπολογίσουμε τα έξοδα ηλεκτρισμού, κοινοχρήστων, θέρμανσης, καθαρισμού, φύλαξης κτλ.

Πολλές πρωτοβουλίες και εξαγγελίες έμειναν τελικώς στα χαρτιά μπροστά στην άρνηση των συνδικαλιστών να μετακινηθούν από το κέντρο της πόλης σε άλλες περιοχές. Ποιός θυμάται άραγε το σχέδιο  για την μετατροπή του Ολυμπιακού χωριού ή κάποιου άλλου χώρου σε πάρκο υπουργείων? Κάτι τέτοιο θα είχε ευεργετικές συνέπειες τόσο από άποψη συντονισμού και επικοινωνίας μεταξύ των υπουργείων όσο και από οικονομική άποψη. Θα έδινε επίσης την αίσθηση στους πολίτες ότι το κράτος νοικοκυρεύεται.

Επίσης, στις αρχές Μαΐου ο υφυπουργός οικονομικών  Τρύφων Αλεξιάδης είχε προαναγγείλει την άμεση μεταφορά του υπουργείου οικονομικών από το Σύνταγμα στο υπερσύγχρονο κτίριο «Κεράνης» , ιδιοκτησίας δημοσίου. Έκτοτε το θέμα μπήκε στο ψυγείο, προφανώς λόγω των αντιδράσεων από στελέχη και υπαλλήλους του υπουργείου. Το κτίριο «Κεράνης» παραμένει άδειο και ανεκμετάλλευτο επί 18 χρόνια, από το 1998, όταν το ελληνικό κράτος το αγόρασε έναντι 35 εκ ευρώ, δαπανώντας επιπλέον 35 εκ για να το ανακαινίσει. Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο, ενεργειακό κτίριο, εμβαδού 42.300 τμ, 6 ορόφων, με πανοραμική θέα, που περιλαμβάνει εκτός των άλλων βρεφονηπιακό σταθμό, βιβλιοθήκη, γυμναστήριο, αίθουσα εκδηλώσεων, εστιατόριο και 506 θέσεις parking. Πέραν των άλλων ωφελειών, το υπουργείο θα εξοικονομούσε πάνω από €10 εκ ετησίως αν μεταφερόταν εκεί.

Παρόμοιο φαινόμενο δεν έχει παρατηρηθεί πουθενά στον πλανήτη! Το κράτος να προσπαθεί επί 18 χρόνια να μεταφέρει την έδρα του σε ένα καλύτερο, ιδιόκτητο μέρος και κάποιοι εργαζόμενοι να μην το επιτρέπουν, ζημιώνοντας το έτσι οικονομικά! 7 χρόνια στην κρίση όμως με αμέτρητες θυσίες είναι υπεραρκετά για να γίνονται ανεκτά τέτοια φαινόμενα. Πρέπει επιτέλους οι κυβερνώντες να συντάξουν ένα ολοκληρωμένο χωροταξικό σχέδιο και να βρουν τη βούληση να συστεγάσουν τις κατακερματισμένες δημόσιες υπηρεσίες.