Όλη η αλήθεια για τα μνημόνια

Τα κυριότερα μέτρα που επιβλήθηκαν

Μνημόνιο 1 (2010)
• Κατάργηση 13ου και 14ου μισθού στους δημοσίους υπαλλήλους
• Κατάργηση 13ης και 14ης σύνταξης
• Περικοπές επιδομάτων, υπερωριών, οδοιπορικών δημοσίων υπαλλήλων. 
• Αύξηση ΦΠΑ: υψηλός από 19% στο 21% και λίγο αργότερα στο 23%. Μεσαίος από το 9% στο 11% και μετά στο 13%. Χαμηλός από το 4,5% στο 5% και τελικά στο 6,5%
• Μεγάλες αυξήσεις φόρου σε βενζίνη, καπνό, αλκοολούχα ποτά
• Αύξηση αντικειμενικών τιμών ακινήτων
• Αύξηση φόρου εισαγωγής αυτοκίνητων

Μεσοπρόθεσμο (2011)
• Μείωση αφορολόγητου ορίου αρχικά στα €8.000 κι έπειτα στα €5.000
• Έκτακτη εισφορά για εισοδήματα άνω των €12.000 
• Τέλος επιτηδεύματος στους ελεύθερους επαγγελματίες
• Ειδική ασφαλιστική εισφορά για την καταπολέμηση της ανεργίας
• Παρακράτηση στις επικουρικές συντάξεις
• Θεσμός της εργασιακής εφεδρείας
• Φόρος ακινήτων μέσω ΔΕΗ - ΕΕΤΗΔΕ
• Ενιαίο μισθολόγιο δημοσίων υπαλλήλων
• Περικοπές σε εφάπαξ και συντάξεις

Μνημόνιο 2 (2012)
• Μείωση βασικού μισθού κατά 22% από €751 σε €586 και σε €490 (-35%) για τους νέους κάτω των 25 ετών 
• Πρόβλεψη για κατάργηση 150 χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων (τελικώς αποχώρησαν 7.500 μέχρι το τέλος του 2014)
• Ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας
• Μείωση αμυντικών δαπανών
• Περικοπές στη φαρμακευτική δαπάνη
• Μείωση στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων
• Μειώσεις σε συντάξεις άνω των €1.000
• Αύξηση φόρου στο υγραέριο και έκτακτη εισφορά στα φωτοβολταϊκά

Μνημόνιο 3 (2015)
• Αύξηση εισφορών υγείας 2% στις κύριες και 6% στις επικουρικές συντάξεις
• Μετακίνηση πλήθους προϊόντων από το 13% στο 23% ΦΠΑ. Πιθανή αύξηση ΦΠΑ στο 24%
• Σταδιακή κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ των νησιών του Αιγαίου
• Επαναφορά της μειωμένης κατά 30% έκτακτης εισφοράς
• Αύξηση του φορολογικού συντελεστή επιχειρήσεων από 26% σε 29%
• Αύξηση προκαταβολής φόρου επόμενου έτους στο 100%
• Αύξηση φόρου ασφαλίστρων
• Κατάργηση φοροαπαλλαγών (αγροτών, ΕΝΦΙΑ κτλ)
• Αύξηση φόρου τυχερών παιχνιδιών
• Πιθανή μείωση αφορολόγητου, αύξηση συντελεστών και έκτακτης εισφοράς
• Πιθανή αύξηση φόρου: ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ), σε βενζίνη, καπνό, ποτά, τέλη κυκλοφορίας, τέλη συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, μερίσματα
• Αύξηση ορίων ηλικίας, μείωση εφάπαξ. Πιθανή μείωση επικουρικών και υψηλών κύριων συντάξεων

Τα μέτρα σε αριθμούς (ποσά σε € δισ.)

Σημαντικά γεγονότα
• 3/2011: Συμφωνία για 1% χαμηλότερο επιτόκιο δανεισμού και επιμήκυνση αποπληρωμής κατά 7,5 έτη 
• 6/2011: Απόφαση για ίδρυση του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων
• 7/2011: Επιμήκυνση αποπληρωμής των δανείων σε 30 έτη και περίοδος χάριτος 10 ετών για την πληρωμή των τόκων του 2ου μνημονίου
• 9/2012: Κούρεμα ιδιωτικού χρέους (PSI) ύψους €105 δισ.
• 2013-2014: 1η ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Χρηματοδότηση από μηχανισμό στήριξης €37 δισ.
• 2015: 2η ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Χρηματοδότηση από μηχανισμό στήριξης €5,6 δισ.

Οι προβλεπόμενες δράσεις που ΔΕΝ εφαρμόσθηκαν ή εφαρμόσθηκαν ημιτελώς

1. Καταβολή ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος

2. Άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων

3. Αποκομματικοποίηση δημόσιου τομέα

4. Αξιολόγηση δημοσίων υπαλλήλων

5. Αναδιάρθρωση (συγχώνευση ή κατάργηση) κατακερματισμένων, και ανενεργών δημόσιων οργανισμών

6. Ενιαίο μισθολόγιο (δεν εφαρμόσθηκε στον ευρύτερο δημόσιο και στις ΔΕΚΟ)

7. Μεταρρύθμιση στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης (πχ. e-justice)

8. Πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων και τσιγάρων

9. Εφαρμογή σχεδίου καταπολέμησης της φοροδιαφυγής

10. Πρόσληψη 2.000 φορολογικών ελεγκτών

11. Ενδυνάμωση της επιθεώρησης εργασίας, καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας

12. Προώθηση εξαγωγών. Ανταγωνιστικότητα γεωργίας

13. Παρεμβάσεις για διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας (πχ. υπηρεσίες μιας στάσης)

14. Εθνικό κτηματολόγιο

15. Επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων

16. Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου

17. Κλειστά ενοποιημένα νοσήλια στα νοσοκομεία

18. Μηχανοργάνωση νοσοκομείων

19. Ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις δημόσιες συμβάσεις (e-procurement - ΕΣΗΔΗΣ)

20. Ενίσχυση ανεξάρτητων αρχών (Ανταγωνισμού, ενέργειας κτλ)

Δράσεις που πραγματοποιήθηκαν

1. Διαύγεια

2. Ηλεκτρονικά συστήματα εργασίας «Ήλιος, Εργάνη, Ερμής»

3. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση φαρμάκων

4. Ηλεκτρονικές φορολογικές δηλώσεις

5. Περαιτέρω αυτονόμηση ΕΛΣΤΑΤ, ΓΓΔΕ (παρουσιάζονται κατά καιρούς εμπόδια)

6. Εισαγγελέας οικονομικών εγκλημάτων

7. Δυνατότητα άρσης τραπεζικού απορρήτου

8. Μηνιαία δημοσίευση των οικονομικών στοιχείων του κράτους (έσοδα - έξοδα, οφειλές κτλ)

9. Δημιουργία Ενιαίας Αρχής Πληρωμών

10. Λειτουργία Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ)

Ποιοι μας δάνεισαν

Ευρώπη: Γερμανία €59 δισ., Γαλλία €44, Ιταλία €39, Ισπανία €26, Ολλανδία, €12, Λοιποί €24

Πού πήγαν τα λεφτά των μνημονίων

Εξέλιξη δημοσιονομικού ελλείμματος 2009-2015 (ως προς % του ΑΕΠ)

Εξέλιξη οικονομικών μεγεθών 2009-2015 

Σύγκριση με Πορτογαλία, Ιρλανδία

Λόγοι που τα προγράμματα δεν απέδωσαν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα

1. Δε συντάχθηκε κανένα ολοκληρωμένο, ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση

2. Υπερφορολόγηση και αδυναμία πάταξης της φοροδιαφυγής

3. Οριζόντιες, τυφλές περικοπές, αντί για στοχευμένη μείωση των κρατικών δαπανών

4. Μη πραγματοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών

5. Δε δόθηκε βάρος στην ενίσχυση της παραγωγής, της καινοτομίας και των εξαγωγών

6. Δε δημιουργήθηκε δίχτυ κοινωνικής προστασίας των πιο αδύνατων (παρότι προβλεπόταν)

7. Δεν υπήρξε κλίμα εθνικής ομοψυχίας

8. Οι κυβερνήσεις επέδειξαν αναβλητικότητα στην επίλυση των προβλημάτων, ώστε να αποφύγουν το πολιτικό κόστος

9. Προσπάθησαν να προστατεύσουν τα προνόμια της εκλογικής πελατείας τους

10 ψηφισθέντα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που δεν εφαρμόζονται

Με στόχο να κλείσει επιτυχώς η πολύπαθη αξιολόγηση η κυβέρνηση σχεδιάζει νέα φοροκαταιγίδα με συνολικά 32 νέους φόρους! Συνεχίζει λοιπόν την καταστροφική συνταγή των προηγούμενων 6 ετών, που όχι μόνο κατέστρεψε την ελληνική οικονομία, αλλά είχε και αρνητική επίδραση στα δημόσια έσοδα. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 2010-14 ενώ επιβλήθηκαν €30 δισ. φορολογικά μέτρα, τα αντίστοιχα έσοδα του κράτους όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά μειώθηκαν κατά €4,2 δισ. σε σχέση με το 2009. Επιπρόσθετα, παρότι η σημερινή κυβέρνηση επέβαλε στο 2015 επιπλέον φόρους ύψους €1 δισ., τα έσοδα εμφάνισαν υστέρηση κατά €700 εκ σε σχέση με το 2014.

Σε μια χώρα με εκτεταμένη φοροδιαφυγή όταν αυξάνεις τους φόρους το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο από αυτό που προσδοκάς: μειώνονται αντί να αυξάνονται τα έσοδα.

Από τη στιγμή λοιπόν που δεν καταπολεμάται η φοροδιαφυγή, το μόνο αντίδοτο είναι η μείωση της φορολογίας, ώστε να μειωθεί αντίστοιχα και το κίνητρο της παραοικονομίας. Τρανό παράδειγμα αποτέλεσε η μείωση στο ΦΠΑ της εστίασης από το 23% στο 13%, όπου ενώ η τρόικα ανέμενε €200 εκ χαμηλότερα έσοδα, τελικώς η μείωση ήταν μόλις €60 εκ. Πολύ απλά οι εστιάτορες συνέχισαν να αποδίδουν στην εφορία το ίδιο ΦΠΑ που απέδιδαν και πριν!

Η χώρα χάνει ετησίως €10 δισ. από τη φοροδιαφυγή, ενώ κατέχει πανευρωπαϊκά ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εισπραξιμότητας φόρων. Γίνεται αντιληπτό ότι αν είχαμε καταφέρει διαχρονικά να συλλέξουμε έστω ένα ποσοστό από αυτά τα χρήματα θα ήμασταν απελευθερωμένοι από μνημόνια και επιτηρήσεις.

Θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι οι κυβερνώντες θα έριχναν εκεί όλο το βάρος των προσπαθειών τους. Κι όμως, παρότι τον προηγούμενο Αύγουστο στα πλαίσια του 3ου μνημονίου το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε με διευρυμένη πλειοψηφία 10 σημαντικές δράσεις καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, καμία από αυτές δεν έχει ακόμα εφαρμοσθεί...

Συγκεκριμένα:

1. Κατάθεση ολοκληρωμένου σχεδίου μείωσης της φοροδιαφυγής

2. Μέτρα καταπολέμησης της απάτης ΦΠΑ («Καρουσέλ»). Τον Ιούνιο 2015 έγινε πιλοτική χρήση ενός λογισμικού που χρησιμοποιούν οι Βελγικές αρχές και το οποίο κατάφερε να ανιχνεύσει 30 υποθέσεις εικονικών τριγωνικών συναλλαγών, με αποτέλεσμα την αύξηση των εσόδων κατά €100 εκ σε ένα μόλις μήνα! Παρότι η έναρξη της χρήσης του ορίστηκε για το Σεπτέμβριο, ακόμα δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή

3. Στρατηγική για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων και ποτών, από το οποίο η χώρα χάνει πάνω από €1 δισ. ετησίως. Πχ. εξοπλισμός λιμανιών και τελωνείων με μηχανήματα σαρωτές, ενεργοποίηση κινητών μονάδων κτλ

4. Κίνητρα προώθησης της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών

5. Περαιτέρω αυτονόμηση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων

6. Ενίσχυση με εξειδικευμένο προσωπικό των φοροελεγκτικών υπηρεσιών

7. Κατάρτιση περιουσιολογίου

8. Δημοσιοποίηση ονομάτων μεγαλοοφειλετών

9. Αναμόρφωση στους κώδικες φορολογικών διαδικασιών

10. Είσπραξη προστίμων από ανασφάλιστα οχήματα κι από όσα δεν έχουν πληρώσει τέλη κυκλοφορίας χωρίς να καταθέσουν πινακίδες

Το μεγάλο ερώτημα είναι: γιατί δεν εφαρμόζεται ό,τι έχει ήδη ψηφισθεί και αναμένεται να δώσει ανάσα στη χώρα και στους πολίτες; Δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα ή δε θέλουν;

Εντύπωση μάλιστα προκαλεί η στάση των δανειστών, οι οποίοι αντί να επιμείνουν στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στέκονται μόνο στο κομμάτι των δημοσιονομικών μέτρων. Η εξήγηση ότι έχουν απηυδήσει από την έλλειψη βούλησης των ελληνικών κυβερνήσεων να διορθώσουν τις χρόνιες παθογένειες και ουσιαστικά έχουν παραιτηθεί από αυτό το κομμάτι δεν επαρκεί. Θα έπρεπε να εστίαζαν στα αίτια που μας οδήγησαν στο γκρεμό. Μόνο αν εκλείψουν αυτά θα μπορέσουν να πάρουν κάποια στιγμή πίσω τα €230 δισ. που μας έχουν δανείσει μέχρι σήμερα. Εκτός αν έχουν βολευτεί με την ιδέα ότι η χώρα μας δε θα δουλέψει ποτέ σοβαρά να λύσει τα προβλήματα και θα συνεχίζει στο διηνεκές να αποτελεί ένα δικό τους προτεκτοράτο.

Τα 2 σενάρια για την επόμενη ημέρα

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα από τη διαρροή μέσω Wilikeaks, το ΔΝΤ θεωρεί ότι το ελληνικό πρόγραμμα δεν βγαίνει με τα μέχρι στιγμής συμφωνηθέντα μέτρα(€5,4 δισ). Πιέζει λοιπόν τους Ευρωπαίους για ελάφρυνση του χρέους, ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο με χαμηλότερο πλεόνασμα 1,5%, αντί του συμφωνηθέντος 3,5% του ΑΕΠ το 2018. Εναλλακτικά, σε περίπτωση που η Ευρώπη δε δεχθεί ελάφρυνση χρέους, θα προτείνει ένα συμβιβασμό για πλεόνασμα 2,5%, κάτι όμως που συνεπάγεται επιπλέον μέτρα €1,8 δισ.

Η Ευρώπη δεν επιθυμεί να ανοίξει η συζήτηση για το χρέος στην παρούσα φάση, κρίνει όμως πολύ σημαντική την παραμονή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα(το οποίο δεν έχει δώσει χρήματα στην Ελλάδα από τον Ιούνιο 2014!). Βιάζεται να κλείσει η αξιολόγηση το αργότερο ένα μήνα πριν το Βρετανικό δημοψήφισμα, ώστε να κατευνάσει τα ευρωσκεπτιστικά αντανακλαστικά. Δείχνει λοιπόν να δέχεται να βάλει νερό στο κρασί της και να μην εξωθήσει τη διαπραγμάτευση με την ελληνική κυβέρνηση στα άκρα, έστω κι αν χρειαστεί να κάνει πασαλείμματα ή να μεταθέσει για αργότερα ακανθώδη ζητήματα, όπως τα κόκκινα δάνεια ή το νέο υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Το αντάλλαγμα θα είναι φυσικά η Ελλάδα να βάλει γερή πλάτη στο προσφυγικό και να σηκώσει σχεδόν μόνη της ένα τεράστιο, διεθνές πρόβλημα.

Η κυβέρνηση ξέροντας ότι επιπλέον μέτρα δε θα περάσουν από την κοινοβουλευτική ομάδα, πόσο μάλλον από την κοινωνία, είναι διατεθειμένη να θυσιάσει προσωρινά το «άγιο δισκοπότηρο» του χρέους, ώστε να κλείσει έγκαιρα η αξιολόγηση, πριν επανέλθει ο κίνδυνος χρεοκοπίας τον Ιούλιο, όταν λήγουν ομόλογα €2,3 δισ. της ΕΚΤ. Αφήνει στην άκρη τη ρητορική του ΔΝΤ για μείωση του χρέους, την οποία εκμεταλλεύτηκε επικοινωνιακά στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, και παίρνει το μέρος των Ευρωπαίων, που είναι όμως αντίθετοι στην ελάφρυνση! Ο στόχος πίσω από αυτή την αλλαγή στάσης είναι να πιεστεί το ταμείο να αποχωρήσει με διακριτικό τρόπο από το ελληνικό πρόγραμμα, λαμβάνοντας απλά ρόλο συμβουλευτικό. Ασφαλώς εκτιμά ότι ταεπικοινωνιακά οφέλη από την έξοδο του ΔΝΤ θα είναι εξίσου σημαντικά, όπως και αν γινόταν ελάφρυνση του χρέους.

Με βάση τα παραπάνω, 2 είναι τα πιθανά σενάρια:

Σενάριο 1

Κλείνει η αξιολόγηση μέχρι τέλη Απριλίου με τα μέτρα που συμφωνήθηκαν και μετατίθεται για το Σεπτέμβριο η κουβέντα για τα υπόλοιπα ανοιχτά μέτωπα. Θα πρόκειται πάντως για μια συμφωνία ιδιαίτερα επώδυνη, καθώς εκτός από το ασφαλιστικό και τη φορολογία εισοδήματος θα περιλαμβάνει αύξηση ΦΠΑ σε προϊόντα από το 13% στο 23%, αύξηση φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο, αύξηση χρεώσεων κινητής τηλεφωνίας, ίσως και φόρου στις τραπεζικές συναλλαγές... Δεν ανοίγει η συζήτηση για το χρέος, ενώ το ΔΝΤ κρατά στάση αναμονής και επανέρχεται το Σεπτέμβριο για την προοπτική ανανέωσης ή όχι της συμμετοχής του.

Σενάριο 2

Οι δανειστές ακολουθούν συμβιβαστικό δρόμο με το ΔΝΤ και υιοθετούν εν πολλοίς την πιο άκαμπτη στάση του. Ζητάνε δηλαδή επιπλέον μέτρα, διευρύνοντας παράλληλα τις απαιτήσεις τους σε μισθολογικό κόστος δημοσίου (αυξημένο κατά €400 εκ το 2016), εργασιακά, μεταρρυθμίσεις κτλ, χωρίς σαφείς δεσμεύσεις για το χρέος.

Αν συμβεί το 2ο σενάριο η κυβέρνηση με την πλάτη στον τοίχο είναι πολύ πιθανό να προβεί σε μία από τις παρακάτω 2 επιλογές:

I. Να αποδράσει μέσω εκλογών, σηκώνοντας το γάντι στο αίτημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η λογική πίσω από αυτή την κίνηση είναι ότι απαλλάσσεται από την υποχρέωση λήψης επώδυνων μέτρων και αφήνει την καυτή πατάτα στη Νέα Δημοκρατία. Ανασυντάσσει αργότερα τις δυνάμεις της και επιστρέφει για να πάρει τη ρεβάνς σε ένα νέο εκλογικό γύρο υπό καλύτερες συνθήκες και πιο ευνοϊκές μακροοικονομικές εξελίξεις.

II. Να παρουσιάσει με κάθε λεπτομέρεια στο λαό τα μέτρα που της προτείνουν οι δανειστές και να τα αποκηρύξει με κάθε μεγαλοπρέπεια. Να διακηρύξει κατόπιν δημοψήφισμα για Ευρώ ή Δραχμή την ίδια περίπου περίοδο με το Βρετανικό δημοψήφισμα, τασσόμενη ανοιχτά υπέρ της δραχμής και ενώνοντας τις δυνάμεις της με τους απανταχού ευρωσκεπτικιστές. Θα ποντάρει στο θυμικό των ταλαιπωρημένων από τα 7 χρόνια ύφεσης και λιτότητας πολιτών, χωρίς να υπολογίσει τις τεράστιες συνέπειες αυτής της κίνησης. Μειονέκτημα βέβαια είναι το γεγονός ότι με τα μέχρι στιγμής πεπραγμένα της έχει χάσει στο εσωτερικό την καλή μαρτυρία και τη δημοφιλία που είχε.

Αδιαμφισβήτητα οι πιστωτές παραμένουν στενόμυαλα προσκολλημένοι στη λογική των οριζόντιων δημοσιονομικών μέτρων, αντί να δώσουν έμφαση στην εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών που έχει ανάγκη η χώρα για να επανεκκινήσει. Όλες όμως οι κυβερνήσεις που πέρασαν τα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων έκαναν τα εξής 2 μοιραία σφάλματα:

1) Προσπάθησαν να μεταθέσουν για αργότερα την επίλυση των προβλημάτων ώστε να αποφύγουν προσωρινά το πολιτικό κόστος. Ως συνέπεια, τα προβλήματα διογκώθηκαν και εν τέλει τις έπνιξαν όλες ανεξαιρέτως, ενώ δεν γλίτωσαν την οργή του κόσμου για την καταστρεπτική αναβλητικότητά τους.

2) Προσπάθησαν να προστατεύσουν τα προνόμια της εκλογικής πελατείας τους, με αποτέλεσμα να επιλέξουν την πολιτική των ατέρμονων φόρων και τυφλών περικοπών, διαλύοντας την οικονομία και μετακυλίοντας όλα τα βάρη στους συνεπείς πολίτες. Για το συμφέρον μερικών χιλιάδων εκλεκτών, υποθήκευσαν την τύχη 11 εκατ. ανθρώπων.

Με αυτή την πολιτική η χώρα παραμένει ακόμη σε καθεστώς ασφυκτικής επιτήρησης, ενώ οι παθογένειες που την οδήγησαν στη χρεοκοπία παραμένουν αναλλοίωτες: αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, πελατειακό κράτος, φοροδιαφυγή, διαφθορά έλλειψη παραγωγικού ιστού, αργή δικαιοσύνη, κλειστά επαγγέλματα κ.αλ. Έτσι ασφαλώς δεν μπορεί να ορθοποδήσει με κανένα νόμισμα, δεν είναι άλλωστε εκεί το πρόβλημα.

Χρειάζεται επιτέλους θάρρος, ικανότητα, σχέδιο και συναίνεση. Ό,τι μας έλειψε μέχρι τώρα.

Εκβιασμός ΔΝΤ προς Ευρωπαίους: Οφέλη και ζημιές για την Ελλάδα

Οι υποκλαπείσες συνομιλίες μεταξύ των στελεχών του ΔΝΤ, που έλαβαν χώρα κατά την τελευταία ημέρα παραμονής τους στην Ελλάδα και δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο Wikileaks, εμφανίζουν το ταμείο να θεωρεί ότι τα υπό συζήτηση μέτρα ύψους €5,4 δις δεν επαρκούν για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα €6,3 δις (= 3,5% του ΑΕΠ) το 2018. Αντίθετα, εκτιμά πως τα μισά φορολογικά μέτρα δε θα αποδώσουν, με συνέπεια το πλεόνασμα να είναι μόλις €2,7 δις (= 1,5% του ΑΕΠ) το 2018.

Κρίνει λοιπόν πως το πρόγραμμα δεν βγαίνει και θέτει το εξής εκβιαστικό δίλημμα προς την Ευρώπη:

• Ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, ώστε να αποδεχθεί τη διαφαινόμενη συμφωνία και να μην απαιτήσει νέα μέτρα ύψους €3,7 δις (όσα δηλαδή και η διαφορά 3,5% -1,5% του εκτιμώμενου πλεονάσματος το 2018) 
• Εναλλακτικά, συμβιβασμός σε πλεόνασμα 2,5% το 2018. Αυτό όμως προϋποθέτει επιπλέον μέτρα €1,8 δις συν τα ήδη συμφωνηθέντα €5,4 δις. Συνολικός λογαριασμός €7,2 δις! 
• Σε αντίθετη περίπτωση αποχώρησή του από το ελληνικό πρόγραμμα

Το δίλημμα έχει δευτερευόντως παραλήπτη την κυρία Μέρκελ: προτιμά ελάφρυνση του ελληνικού χρέους για να παραμείνει το ΔΝΤ ή αποχώρησή του, η οποία όμως θα προκαλέσει τεράστιους εσωτερικούς τριγμούς και αντιδράσεις στο γερμανικό κοινοβούλιο?

Το θετικό για τη χώρα μας είναι η μεγάλη πίεση που ασκεί το ΔΝΤ προς την Ευρώπη για τη μείωση του χρέους, είτε μέσω κουρέματος είτε μέσω επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής του (το πλέον πιθανό σενάριο).

Το αρνητικό είναι όμως η εμμονή του ταμείου σε επιπλέον μέτρα, κάτι το οποίο έχει αποδειχθεί καταστροφικό για την οικονομία. Παραμένει στενόμυαλα προσκόλλημένο στη λογική των οριζόντιων υφεσιακών μέτρων, αντί να δώσει το βάρος στην εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών που έχει ανάγκη η χώρα για να επανεκκινήσει.

Σε μια αποστροφή του λόγου του αναφέρει επίσης ο κ. Τόμσεν ότι μόνο αν καθυστερήσει η διαπραγμάτευση, όπως συνέβη και πέρυσι, και οι Έλληνες ξεμείνουν από χρήματα θα αναγκαστούν να πάρουν σκληρές αποφάσεις. Ο έμμεσος αυτός υπαινιγμός δείχνει και το σκληρό, κυνικό πρόσωπο του ταμείου. Παρακάτω όμως προσπαθεί να αμβλύνει τις εντυπώσεις, υποστηρίζοντας δύο φορές μάλιστα πως είναι για το συμφέρον των Ελλήνων να τελειώσει έγκαιρα η διαπραγμάτευση και πώς αυτός θα δουλέψει για να επιτευχθεί αυτό. Σε κάθε περίπτωση πάντως η Ευρώπη βιάζεται να τελειώσει με την αξιολόγηση πριν το δημοψήφισμα της Μεγάλης Βρετανίας στις 23/6 για Brexit. Το ΔΝΤ θα προσπαθήσει να το εκμετάλλευτει αυτό πιέζοντας για να γίνουν αποδεκτά τα αιτήματά του, με κίνδυνο η κατάσταση να οδηγηθεί στα άκρα αν δεν εξελιχθούν οι διαβουλεύσεις μεταξύ των δανειστών ομαλά.

Οι Ευρωπαίοι από την πλευρά τους τα θέλουν όλα υπέρ τους: και το ΔΝΤ να παραμείνει στο πρόγραμμα, ως άλλοθι προς τα κοινοβούλια τους, αλλά και να μην προβούν σε ελάφρυνση χρέους στην παρούσα φάση. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει το καλό σενάριο και να εκμεταλλευτεί προς όφελος της την πίεση του ΔΝΤ. Να πιέσει δηλαδή τους εταίρους να δεχθούν ελάφρυνση του χρέους, χωρίς να υποχρεωθεί να πάρει επιπλέον μέτρα, πέραν των €5,4 δις που έχει ήδη συμφωνήσει μαζί τους. Αυτή θα είναι και ηπροϋπόθεση για να συνεχίσει να εμπλέκεται το ΔΝΤ, αλλιώς θα πρέπει να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα. Σε αντίθετη περίπτωση, κινδυνεύει να μείνει με το «μουτζούρη» και να βρεθεί αντιμέτωπη με το κακό σενάριο: επιπλέον επαχθή μέτρα €1,8 δις, ως δέλεαρ στο ΔΝΤ να παραμείνει, και καμία συζήτηση για ελάφρυνση του χρέους.