Η Ελλάδα ανακηρύσσεται πρωταθλήτρια της ανεργίας στην Ευρώπη. Στα χρόνια της κρίσης η ανεργία αυξήθηκε σε τρομακτικά επίπεδα, από 7,4% το 2008 σε 26,5% το 2014. Ιδιαίτερα οι νέοι ήταν αυτοί που χτυπήθηκαν πιο σκληρά από όλους: Πιο συγκεκριμένα, 6 στους 10 νέους από 18-24 ετών είναι σήμερα άνεργοι (56,9% έναντι 20,0% το 2008), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους νέους από 25-34 ανέρχεται σε 34,7% (10,6% το 2008).
Αίτια της αύξησης της ανεργίας στους νέους:
1. Οικονομική Ύφεση
• Κλείσιμο επιχειρήσεων και επακόλουθη μείωση θέσεων εργασίας. Μάλιστα, η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος λειτούργησε ως ντόμινο και έπληξε ιδιαίτερα κλάδους που στηρίζονταν στην κατανάλωση, όπως το λιανεμπόριο και η διαφήμιση.
• Έλλειψη ρευστότητας για άνοιγμα νέων επιχειρήσεων ή επέκταση των υπαρχόντων. Ακόμη, το ασταθές οικονομικό περιβάλλον επηρέασε σημαντικά τη ψυχολογία των επενδυτών, αποθαρρύνοντας τους από οποιαδήποτε νέα επιχειρηματική κίνηση. Μία από τις συνέπειες ήταν και η πλήρη παύση της οικοδομικής δραστηριότητας.
• Μείωση των πόρων για δημόσιες επενδύσεις, η οποία έπληξε στο σύνολο την οικονομία, κυρίως δε τη κρατικοδίαιτη-πελατειακή επιχειρηματικότητα, αφού ο μεγαλύτερος πελάτης τους, το κράτος μείωσε δραματικά τον τζίρο του στον ιδιωτικό τομέα
2. Έλλειψη εθνικής πολιτικής για τη δημιουργία κατάλληλου μίγματος εργατικού δυναμικού της χώρας
• Δεν υπάρχει πλάνο για το που θέλουμε να επενδύσουμε ως χώρα και σε ποιους τομείς της οικονομίας πρέπει να εστιάσουμε, ώστε να χτίσουμε σταδιακά το κατάλληλα εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό
• Δεν δίνεται κατεύθυνση σπουδών στους νέους
• Δεν υπάρχει στρατηγική για την κατάτμηση των πανεπιστημιακών σχολών και την ορθολογική ποσόστωση των επιτυχόντων σε αυτές. (Κατά την προηγούμενη δεκαετία συστήνονταν συνεχώς νέα πανεπιστημιακά τμήματα, πολλά εκ των οποίων χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο και δυνατότητα επαγγελματικής απορρόφησης).
3. Τάση των νέων για «χαλαρές» και ξεκούραστες μορφές εργασίας
• Δραματική μείωση των τεχνικών επαγγελμάτων
• Η ελληνική εργατική τάξη έχει σχεδόν εκλείψει έχοντας υποκατασταθεί από τους οικονομικούς μετανάστες λόγω έλλειψης εργατικών χεριών
• Ο διορισμός στο δημόσιο θεωρείτο μέχρι πρότινος πανάκεια
• Εξέλειψε η δημιουργικότητα και η καινοτομία
• Πολλοί νέοι προτιμούν να μένουν εργασιακά αδρανείς και να βιοπορίζονται από την οικογένειά τους παρά να ασκούν μια χειρονακτική εργασία ή μια δουλειά «του ποδαριού»
Προτάσεις για αύξηση της απασχόλησης
1. Κίνητρα στις επιχειρήσεις για πρόσληψη νέων
• Μηδενικές εργοδοτικές εισφορές για κάθε πρωτοπροσληφθέντα νέο έως 29 ετών για τα πρώτα 2 έτη εργασίας.
• Καταβολή μειωμένου Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών (-50%) για κάθε πρωτοπροσληφθέντα νέο έως 29 ετών για τα πρώτα 2 έτη εργασίας.
• Μηδενική καταβολή Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών σε περιοχές με την υψηλότερη ανεργία (Ήπειρος, Δυτική Μακεδονία, Ανατ. Αιγαίο κτλ)
2. Ενέργειες για την ενδυνάμωση της επιχειρηματικότητας των νέων
• Επιδότηση των νέων επιχειρηματιών στην περίοδο προ της έναρξης της επιχείρησής τους (start up business phase), μέσω κονδυλίων από το ΕΣΠΑ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κι άλλους φορείς χρηματοδότησης
• Μηδενικός φόρος εισοδήματος για περίοδο 3 ετών σε κάθε νέο επιχειρηματία έως 35 ετών που ιδρύει εταιρεία (χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού)
• Επιπλέον κίνητρα για όποιον νέο ιδρύει εταιρεία σε παραμεθόριες ή περιοχές με την υψηλότερη ανεργία (Ήπειρος, Δυτική Μακεδονία, Ανατ. Αιγαίο κτλ): πχ. Μηδενικός φόρος εισοδήματος για 5 έτη, χαμηλότεροι συντελεστές ΦΠΑ και χαμηλότερα τεκμήρια διαβίωσης και εγκατάστασης
• Έμφαση στις εξαγωγές. Πχ. Ίδρυση ταμείου ενίσχυσης των εξαγωγών με πόρους του ΕΣΠΑ
• Σταθερό και φιλικό φορολογικό και νομοθετικό περιβάλλον.
• Μείωση γραφειοκρατίας και κατά την έναρξη μιας επιχείρησης και σε περίπτωση κλεισίματος της (σήμερα το κράτος ταλαιπωρεί έναν επιχειρηματία ακόμη και πολλά χρόνια μετά τη κλείσιμο της εταιρείας)
3. Ενίσχυση της βιομηχανίας, των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας
• Μοντέλο χρηματοδότησης των νέων για δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, βασιζόμενο στην ex-ante και ex-post αξιολόγηση της πορείας των εργασιών
• Επιδότηση για νέες βιομηχανικές ιδέες, πατέντες κτλ (με μόνο κριτήριο την κατάθεση ενός σχεδίου υλοποίησης της ιδέας)
• Συνεχή σεμινάρια των νέων πάνω στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών
• Επέκταση των οικοδομικών αδειών και ξεπάγωμα της οικοδομικής δραστηριότητας
4. Ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας και αύξηση των νέων αγροτών
• Ενοικίαση από το κράτος χέρσων στρεμμάτων γης προς νέους αγρότες σε υποτυπώδη τιμή (πχ €5 ανά στρέμμα)
• Χαμηλό ΦΠΑ και λοιπές φοροελαφρύνσεις σε κάθε νέο αγρότη – πχ μηδενικός φόρος εισοδήματος για 3 έτη, χαμηλός συντελεστής κατοικίας
• Σεμινάρια νέων αγροτών για αγροτικό marketing, νέες καλλιέργειες, χρήση σύγχρονων μηχανημάτων και μεθόδων καλλιέργειας
• Ενθάρρυνση της δημιουργίας σύγχρονων, ανταγωνιστικών συνεταιριστικών ενώσεων, οι οποίες θα ενώσουν την κατακερματισμένη αγροτική παραγωγή (σήμερα υπάρχουν πολλοί αγρότες με λίγα στρέμματα). Διαθέτοντας τους κατάλληλους πόρους θα επιτύχουν: ολοκλήρωση της παραγωγικής διαδικασίας στο μικρότερο δυνατό κόστος, ικανό marketing, καλύτερο δίκτυο διανομής προϊόντος, καθώς και μεγαλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα έναντι των πελατών
• Έμφαση στις εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων, με προώθηση των μοναδικών πλεονεκτημάτων τους
• Αγροτικός τουρισμός με ανάδειξη κι εκμετάλλευση των αγροτικών προϊόντων (στα πρότυπα των Κρασιών του Πόρτο ή του Ιταλικού ελαιόλαδου που προσελκύουν πλήθος επισκεπτών)
5. Εθνικό πλάνο επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων
• Κατεύθυνση σπουδών με βάση ένα μακροπρόθεσμο πλάνο ανάπτυξης. Πχ. Θέλουμε ως οικονομία να δώσουμε έμφαση στον κλάδο της ενέργειας, στη βιομηχανία, στις νέες τεχνολογίες, στο διαδίκτυο, στη γεωργία κ.αλ. Ωθούμε τους νέους στις αντίστοιχες επιστημονικές κατευθύνσεις, ώστε να αποτελέσουν το αυριανό εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό που θα ενισχύσει την εθνική οικονομία, δημιουργώντας φυσικά τις απαραίτητες υποδομές ώστε να μην υπάρξει κορεσμός των ειδικοτήτων.
• Αναπροσαρμόζουμε τον αριθμό των εισακτέων σε σχολές που επαγγελματικά η ζήτησή τους βρίσκεται σε κάμψη: πχ. κοινωνιολογικές, φιλολογικές, θεολογικές κτλ
• Τα πανεπιστήμια εξελίσσουν κι αναπτύσσουν τους σπουδαστές στα πρότυπα των μεγάλων διεθνών ιδρυμάτων. Πρέπει να εξαλειφθεί η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία και να δοθεί έμφαση στη συστηματική αξιολόγηση και στη σύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας μέσω υποχρεωτικής 6μηνης πρακτικής εκπαίδευσης.
• Το τρίπτυχο Παιδεία (ΑΕΙ)- Υποδομές-Χρηματοδότηση είναι το κλειδί για την μακροπρόθεσμη επιτυχία του σχεδίου