H ηλεκτρονική διακυβέρνηση κλειδί για την ανάκαμψη

Η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι το κλειδί για την ανάκαμψη της χώρας. Θα αυξήσει την αποδοτικότητα του δημόσιου τομέα, περιορίζοντας παράλληλα τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά και το πελατειακό κράτος. Θα προσελκύσει επενδύσεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και αυξάνοντας τα δημόσια έσοδα. Έτσι, θα δώσει ώθηση στην οικονομία να επιτύχει επιτέλους την πολυπόθητη ανάπτυξη και να κάνει το βήμα εξόδου από την κρίση.

Παρακάτω παρατίθενται 10 προτάσεις ηλεκτρονικής διακυβέρνησης:

1. Εθνικό σύστημα ταυτοτήτων: Η Εσθονία έδειξε τον δρόμο με τη λειτουργία μιας κάρτας πολλαπλών εφαρμογών, η οποία είναι στο μέγεθος μια χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας. Η χρήση της δεν είναι μεν υποχρεωτική, καθίσταται όμως απαραίτητη για τους Εσθονούς πολίτες, διότι λειτουργεί ως: ταυτότητα, ταξιδιωτικό έγγραφο, κάρτα υγείας και ασφάλισης, ταυτοπροσωπία σε συναλλαγές με τράπεζες και πιστοποιητικό ηλεκτρονικής υπογραφής. Επίσης, χρησιμοποιείται για φορολογική δήλωση, ιατρικό αρχείο, συνταγή φαρμάκων, ακόμα και για προπληρωμένα εισιτήρια σε μέσα μαζικής μεταφοράς!  

2.  Ηλεκτρονική κατοικία (“E-Residency”): Μια πολύ χρήσιμη καινοτομία που ήδη εφαρμόζεται στο εξωτερικό και θα ενισχύσει σημαντικά τις ξένες επενδύσεις στη χώρα μας. Αφορά επιχειρηματίες και στελέχη που δραστηριοποιούνται στη χώρας μας, αλλά δεν  είναι Έλληνες υπήκοοι. Ο κάτοχος θα έχει τη δυνατότητα να εκτελεί μία σειρά από συναλλαγές  χωρίς τη φυσική παρουσία του. Πχ. ηλεκτρονική υπογραφή εγγράφων με την επιχείρηση και το δημόσιο, on line μεταφορά χρημάτων από και προς εγχώριες τράπεζες, οικονομικές και φορολογικές καταστάσεις κτλ.

3. Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ): Είναι απαραίτητο να λυθούν τα προβλήματα λειτουργικότητας και το σύστημα να εφαρμοστεί πλήρως το συντομότερο δυνατό (και όχι φυσικά σε 2 χρόνια, όπως δήλωσε ο κ. Σπίρτζης). Το όφελος θα είναι για το δημόσιο η τεράστια εξοικονόμηση δαπανών, χρόνου και ανθρώπινων πόρων. Οι συνεχείς όμως καθυστερήσεις, ο δύσχρηστος σχεδιασμός του και η αυτοαναίρεση του συστήματος, αφού απαιτείται η υποβολή όλων των εγγράφων και σε έντυπη μορφή (!), αποθαρρύνουν σήμερα τις επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς και υποβαθμίζουν την όλη διαδικασία.

4.  Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη (“E-Justice”): 4 χρόνια κατά μέσο όρο χρειάζονται για την επίλυση δικαστικών διαφορών στην Ελλάδα, ενώ 400 χιλιάδες είναι οι εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις. Ως συνέπεια, το δημόσιο χάνει περίπου €7 δις από τη μη είσπραξη των επιβληθέντων φόρων και προστίμων, ενώ πολλές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες βαλτώνουν στα γρανάζια της δικαιοσύνης. Από άποψη εκσυγχρονισμού είμαστε ακόμα στην εποχή των ντοσιέ, τα οποία μεταφέρονται με καρότσια supermarket! Κάθε δε εκδοθείσα απόφαση χρειάζεται μερικές εβδομάδες για να καθαρογραφτεί… Χρειάζεται λοιπόν εκτός των άλλων καθολική εφαρμογή ηλεκτρονικών διαδικασιών, ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων, θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής υπογραφής  και οτιδήποτε άλλο απαιτείται για τον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος.

5.  Υπηρεσίες «μιας στάσης» για άνοιγμα επιχειρήσεων: σήμερα λειτουργούν μόνο κατ’ όνομα, καθώς χρειάζονται 1-2 μήνες για την αδειοδότηση νέας εταιρείας και 33 διαφορετικές υπογραφές! Η απουσία ενιαίας νομοθεσίας, ο κατακερματισμός των υπηρεσιών και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ τους ταλαιπωρούν αφάνταστα τους επίδοξους επιχειρηματίες και τους αναγκάζουν να επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου για τη συλλογή όλων των δικαιολογητικών. Απαιτείται η ομογενοποίηση- κωδικοποίηση της νομοθεσίας και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας με ανάρτηση στο διαδίκτυο όλων των απαραίτητων πληροφοριών και ενοποίηση των αρμόδιων συστημάτων.

6. On Line διακυβέρνηση: Στα πρότυπα του αμερικάνικου δημοσίου, όπου στην ιστοσελίδα www.performance.gov αναφέρονται αναλυτικά: ποιοί είναι οι στρατηγικοί στόχοι των υπηρεσιών του εκάστοτε υπουργείου, τα οργανογράμματά τους, η περιγραφή του έργου τους, ποιά επιχειρησιακά προγράμματα είναι σε εξέλιξη, ποιες ομάδες απασχολούνται σε κάθε έργο, ποιος είναι ο υπεύθυνος για την περάτωσή του κτλ. Πλήρης διαφάνεια δηλαδή, καταγραφή αρμοδιοτήτων και παρακολούθηση-αξιολόγηση αποδοτικότητας. Στην Ελλάδα δυστυχώς αυτά ακούγονται ως ανέκδοτα, η εφαρμογή τους όμως είναι απλή και εύκολη.

7. Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση φαρμάκων: Παρότι εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο της υπερσυνταγογράφησης εξακολουθεί να υφίσταται και η χώρα μας καταλαμβάνει την 3^η θέση παγκοσμίως σε κατά κεφαλή φαρμακευτική δαπάνη. Οι περιπτώσεις απάτης δεν είναι λίγες, όπως πχ. συνταγή φαρμάκων σε… αποβιώσαντες. Αυτό συμβαίνει λόγω αδυναμίας ελέγχου του ιατρικού φακέλου κάθε ασθενούς και διαφόρων κενών που παρατηρούνται στο σύστημα, τα οποία και πρέπει να διορθωθούν.

8.    Ηλεκτρονικά Τιμολόγια: Η εφαρμογή τους θα εξαλείψει το φαινόμενο των πλαστών τιμολογίων, θα μειώσει τη φοροδιαφυγή, ενώ θα εξοικονομήσει χρόνο και πόρους τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από το δημόσιο. Επιπλέον, θα μειώσει στο ελάχιστο το χρόνο επιστροφής ΦΠΑ, καθώς ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός θα μπορεί άμεσα να κάνει τον έλεγχο ηλεκτρονικά, χωρίς να χρειάζεται η επί τόπου επίσκεψη στα γραφεία της εταιρείας.

9.   Ηλεκτρονικά συστήματα πάταξης του λαθρεμπορίου: εκσυγχρονισμός των τελωνείων με x-ray μηχανήματα, συστήματα ιχνηλασιμότητας, ηλεκτρονικές συναλλαγές κτλ. Επίσης, πλήρης εφαρμογή του συστήματος εισροών-εκροών καυσίμων με απρόσκοπτη αποστολή στοιχείων στην ΓΓ Πληροφοριακών Συστημάτων, τοποθέτηση GPS στα οχήματα μεταφοράς καυσίμων κ.αλ. Από άποψη εξοπλισμού και λειτουργίας των τελωνείων η χώρα μας βρίσκεται δεκαετίες πίσω σε σχέση ακόμα και με χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, σύμφωνα με τους ειδικούς.

10. Ηλεκτρονικές πληρωμές: αν οι συναλλαγές με «πλαστικό» χρήμα προσεγγίσουν το μέσο όρο της ΕΕ, τότε η μείωση της φοροδιαφυγής θα φέρει αύξηση σχεδόν €1,5 δις στα δημόσια έσοδα. Θα μειωθεί επίσης και το διοικητικό-γραφειοκρατικό κόστος.

Υπάρχουν λύσεις στο ασφαλιστικό: Προτάσεις βιωσιμότητας και εξοικονόμησης πόρων

Το νέο ασφαλιστικό σχέδιο της κυβέρνησης έχει εγείρει μεγάλες αντιδράσεις, διαφωνίες, και ατέρμονες συζητήσεις. Για να αποφύγουν το τεράστιο πολιτικό κόστος, οι κυβερνήσεις της τελευταίας 15ετίας είτε μεταθέτουν το πρόβλημα στο μέλλον, είτε παίρνουν λάθος αποφάσεις, ώστε προσωρινά να μη στενοχωρήσουν τους ψηφοφόρους τους. Με αυτή τη μέθοδο όμως το μόνο που έχουν πετύχει είναι να υποσκάψουν τη βιωσιμότητα των συντάξεων, θέτοντας την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα σε κίνδυνο, χωρίς φυσικά να έχουν αποφύγει και την οργή της κοινής γνώμης. Από το 2001 που το νομοσχέδιο Γιαννίτση κρύφτηκε στα συρτάρια, φτάσαμε στη χρεοκοπία του 2010 και τελικά στις οριζόντιες, τυφλές περικοπές των συντάξεων. Σε αυτό το διάστημα των 10 ετών η συνταξιοδοτική δαπάνη διπλασιάστηκε από τα €16 δισ. στα €32 δισ. το χρόνο! Το πρόβλημα όμως δε λύθηκε γιατί το πολιτικό προσωπικό δεν βρήκε το θάρρος να χτυπήσει 3 από τις αιτίες που εκτροχίασαν το σύστημα:

• Πρόωρες συνταξιοδοτήσεις
• Κατακερματισμός των ασφαλιστικών ταμείων. Λειτουργούν 21 ταμεία με διαφορετικές εισφορές και διαφορετικά ποσοστά αναπλήρωσης του μισθού στη σύνταξη που χορηγούν. 
• Χορήγηση πολλαπλών συντάξεων

Από το 2011 μέχρι σήμερα το ασφαλιστικό αφέθηκε στη μοίρα του. Εκτινάχθηκαν οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, κυρίως από «ευγενή» ταμεία, όπως του δημοσίου, των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Ο φόβος ότι μπορεί να χαθούν εφάπαξ και συντάξιμα χρόνια, όπως και τα αθρόα προγράμματα εθελούσιων εξόδων από την εργασία, οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένων να επιλέξουν το δρόμο της φυγής. Την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη λάμβανε μέτρα και έδινε κίνητρα κατά των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, αυξάνοντας το ποσοστό των εργαζομένων ηλικίας 55-64 ετών, η Ελλάδα έκανε ακριβώς το αντίστροφο! Αποτέλεσμα είναι σήμερα μόλις 1 στους 3 Έλληνες ηλικίας 55-64 ετών να εργάζεται. Το παρακάτω γράφημα είναι διαφωτιστικό (στοιχεία Eurostat):

Ως συνέπεια αυτού, την τριετία 2013-15 η συνταξιοδοτική δαπάνη αυξήθηκε κατά €1,2 δισ. ετησίως, από €27,4 δισ. σε €28,6 δισ. (στοιχεία: σύστημα «'Ηλιος», Υπ Εργασίας).

Παρ' ότι λόγω θανάτων ο αριθμός των συνταξιούχων μειώθηκε κατά 40 χιλιάδες, αυτοί που βγήκαν σε σύνταξη λαμβάνουν υψηλότερες συντάξεις. Τον Ιούλιο η μέση σύνταξη ήταν €893, αυξημένη κατά €52 έναντι του 2013. Σε σχέση με τις προ μνημονίου συντάξεις (προσαρμοσμένες στους 14 μήνες για να είναι συγκρίσιμες) η μείωση ανέρχεται σε -22%.

Εξίσου παράδοξο είναι ότι στα χρόνια του μνημονίου αυξήθηκαν κατά σχεδόν 100 χιλιάδες όσοι παίρνουν πολλαπλές συντάξεις. Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, το 16% των συνταξιούχων λαμβάνει από 3 και πάνω συντάξεις, ενώ υπάρχουν και λίγοι που λαμβάνουν μέχρι 10 συντάξεις!

Η συμφωνία που έχει υπογράψει η κυβέρνηση με τους δανειστές προβλέπει ετήσια εξοικονόμηση ύψους €1,8 δισ.. Για να το πετύχει αυτό της λείπουν μόλις €700 εκ. Τα υπόλοιπα €1,1 δισ. τα έχει συμφωνήσει από το 2015 και περιλαμβάνουν: αυξήσεις εισφοράς υγείας, μειώσεις εφάπαξ, αυξήσεις εισφορών ΟΓΑ και σταδιακή αντικατάσταση ΕΚΑΣ.

Τα €700 εκ μπορούν να βρεθούν με τους εξής τρόπους:

1. Άμεση κατάργηση των πρόωρων συντάξεων και όχι σταδιακή έως το 2022
2. Ενοποίηση όχι μόνο των εισφορών, αλλά και της διοίκησης των 21 (!) διαφορετικών ταμείων, ώστε να περιορισθούν στο ελάχιστο οι λειτουργικές δαπάνες τους
3. Μεσοσταθμική μείωση κατά 2,5% της σημερινής συνταξιοδοτικής δαπάνης.

Όχι όμως με οριζόντιες, άδικες μειώσεις προς όλους, αλλά:

• με κόψιμο των πολλαπλών συντάξεων 
• μεγαλύτερες περικοπές στις συντάξεις που παρουσιάζουν ποσοστό αναπλήρωσης άνω του 100% του μισθού

Επιπλέον, σε μακροχρόνιο ορίζοντα για να επιτευχθεί βιωσιμότητα του συστήματος χρειάζεται:

1. Να δοθεί το βάρος στην ΑΝΑΠΤΥΞΗ και την προσέλκυση επενδύσεων. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και θα αυξηθούν τα έσοδα από εισφορές.

Αν πχ. τα επόμενα 5 χρόνια το εισόδημα της χώρας (ΑΕΠ) αυξηθεί κατά 10% αυτό ισοδυναμεί με περίπου 250.000 θέσεις εργασίας και αύξηση των εσόδων των ταμείων κατά €1,6 δισ. ετησίως.

2. Να δοθούν ισχυρά κίνητρα για την αύξηση των γεννήσεων. Το δημογραφικό πρόβλημα αποτελεί τεράστια απειλή, καθώς αν συνεχιστεί η υπογεννητικότητα, σε 40 χρόνια ο πληθυσμός της Ελλάδας θα είναι μειωμένος κατά 1 εκ, ενώ 6 στους 10 Έλληνες θα είναι άνω των 60 ετών.

3. Οι επενδύσεις των αποθεματικών των ταμείων να γίνονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες, κατόπιν ανάδειξης τους μέσω ανοιχτών διεθνών διαγωνισμών. Όχι από συνδικαλιστές και λοιπούς κρατικοδίαιτους παράγοντες, παντελώς άσχετους με το αντικείμενο, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα.

Στην προσπάθειά της να μετριάσει το πολιτικό κόστος, η πρόταση της κυβέρνησης υποπίπτει σε μεγάλα λάθη, που υποσκάπτουν συνολικά τη βιωσιμότητα του συστήματος, παρ' ότι σε κάποια επιμέρους θέματα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Μετακυλίει το πρόβλημα στις επόμενες γενιές, 1ον) προτείνοντας κατακόρυφη αύξηση των εισφορών και 2ον) μειώνοντας κατά 15%-30% τις νέες συντάξεις, τη στιγμή που στοχεύει να μη μειώσει τις υπάρχουσες. Η ταυτόχρονη αύξηση των εισφορών σε συνδυασμό με την κονιορτοποίηση των μελλοντικών συντάξεων δημιουργούν ισχυρά αντικίνητρα στους εργαζόμενους να ασφαλιστούν.

Η εισφοροδιαφυγή θα οργιάσει, ιδιαίτερα στους ελεύθερους επαγγελματίες, απειλώντας εκ νέου το σύστημα με κατάρρευση και οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια σε νέα επαχθή και αναποτελεσματικά μέτρα.

Πρέπει να στοχεύσουμε στην ανάπτυξη και όχι να τρώμε τις σάρκες μας, όπως κάνουμε τα τελευταία 6 χρόνια. Έτσι μόνο θα δημιουργήσουμε πλούτο που κατόπιν θα αναδιανεμηθεί, ώστε επιτέλους να σταματήσουμε να αναδιανέμουμε τη φτώχεια μας. Ας μη ξεχνάμε ότι οι νέοι με την εργασία και τις εισφορές τους τρέφουν τους μεγαλύτερους. Η σημερινή στρεβλή κατάσταση, όπου οι συνταξιούχοι συντηρούν τα άνεργα παιδιά τους, πρέπει να αλλάξει.

Η ελευθερία χρειάζεται γενναιότητα

Βασικά συστατικά μιας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας είναι η ελεύθερη οικονομία και ο ελεύθερος ανταγωνισμός, με το κράτος σε ρόλο εγγυητή της ισορροπίας στην αγορά και της κοινωνικής συνοχής, και όχι σε ρόλο επιχειρηματία. Η Ελλάδα όμως τις τελευταίες δεκαετίες κινείται σε ακριβώς αντίθετο δρόμο. Η Ελληνική οικονομία είναι η τελευταία σοβιετικού τύπου στην Ευρώπη. Ο κρατισμός επικρατεί παντού, ενώ οι χρόνιες στρεβλώσεις δημιουργούν ανυπέρβλητα εμπόδια στο επιχειρείν, εκκολάπτοντας τη διαπλοκή και τη συναλλαγή:

·      Το δημόσιο αναδεικνύεται στον μεγαλύτερο επιχειρηματία της χώρας, καθώς είναι ο βασικός μέτοχος σε 75 μεγάλες επιχειρήσεις

·      Τα τελευταία 35 χρόνια το απώτατο όνειρο της μέσης ελληνικής οικογένειας είναι να διορίσει το παιδί της στο δημόσιο. Σχεδόν 2 εκατομμύρια προσλήψεις έχουν γίνει μέχρι σήμερα σε υπηρεσίες του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα

·      1.633 φορείς και οργανισμοί λειτουργούν υπό την εποπτεία του κράτους-πατερούλη, το οποίο επιπλέον μισθώνει από τρίτους 1.050 κτίρια (!) για να στεγάσει τις υπηρεσίες του.

·      Η γραφειοκρατία, συνέπεια του πελατειακού κράτους, στερεί πόρους €12 δις ετησίως από την οικονομία

·      101 επαγγέλματα παραμένουν «κλειστά», με τους γνωστούς περιορισμούς και αγκυλώσεις.

Η επίπλαστη ανάπτυξη των δεκαετιών 1990, 2000 στηρίχθηκε σε δανεικά που έθρεψαν το κρατικοδίαιτο επιχειρείν και το καταναλωτικό μοντέλο οικονομίας. Οι εισαγωγές εκτινάχθηκαν, αλλά οι εξαγωγές παρέμειναν στάσιμες, ενώ αποσαρθρώθηκε σταδιακά ο παραγωγικός ιστός της χώρας. Τα δάνεια, που εκτοξεύθηκαν από €0,3 δις το 1974 σε €368 δις το 2012 προ PSI και σήμερα ανέρχονται σε €325 δις,  δεν πήγαν σε επενδύσεις, παραγωγή και καινοτομία, αλλά στην κάλυψη των συνεχώς διευρυμένων ελλειμμάτων του κράτους.

Το αποτέλεσμα ήταν η χρεοκοπία του 2010 και η είσοδός μας στο μνημόνιο. 6 χρόνια από τότε και το πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε τελείως ανίκανο να διαχειριστεί την κρίση που το ίδιο δημιούργησε. Κανένα σχέδιο φυγής προς τα εμπρός, κανένα αναπτυξιακό πλάνο, καμία διάθεση περικοπής της σπατάλης. Η μοναδική του μέριμνα ήταν η διάσωση του πελατειακού κράτους και των συντεχνιών. Επιδόθηκε λοιπόν σε μια άγρια υπερφορολόγηση και σε τυφλές, οριζόντιες περικοπές επί δικαίων και αδίκων. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό:

·      Συνολικά πάρθηκαν €61 δις μέτρα, που μείωσαν το εθνικό εισόδημα (ΑΕΠ) από €237 δις το 2009 σε €176 δις σήμερα (ακριβώς κατά €61 δις!). Κάθε ένα δις μέτρων μείωνε το ΑΕΠ κατά ένα δις. Ο περίφημος δηλαδή πολλαπλασιαστής ήταν 1.0x και όχι 0.5x, όπως προέβλεπε η τρόικα.

·      Τα μισά μέτρα, €31 δις, αφορούσαν αυξήσεις φόρων. Κι όμως τα δημόσια φορολογικά έσοδα όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά εμφανίζονται μειωμένα έναντι του 2009 κατά €5 δις! Εκτινάχθηκαν ασφαλώς η ύφεση, η φοροδιαφυγή και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές.

·      Παρότι επιβλήθηκαν περικοπές συνολικού ύψους €30 δις παρατηρούμε το εξής τραγελαφικό: τα κονδύλια για παιδεία, υγεία και πρόνοια είναι πολύ χαμηλότερα έναντι του μέσου όρου της Ευρώπης, αλλά η χώρα μας εμφανίζει μακράν τον πιο ακριβό δημόσιο τομέα, με τις δαπάνες κεντρικής κυβέρνησης να ανέρχονται στο 59% του εγχώριου εισοδήματος.

Αδιαμφισβήτητα η πολιτική αυτή εκτός από κοντόφθαλμη είναι και ατελέσφορη, διότι ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που παράγει πλούτο και ανατροφοδοτεί το δημόσιο. Όσο παραπάνω συμπιέζεται η ιδιωτική πρωτοβουλία και η οικονομία δεν αφήνεται να λειτουργήσει ελεύθερη, τόσο πιο πιθανό είναι  πολύ σύντομα να «σκάσει» και να συμπαρασύρει και το κράτος στον όλεθρο.

Πρέπει επιτέλους να λειτουργήσουν οι θεσμοί, να θεσπιστούν δομές και κανόνες. Το σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό του κράτους έχει εκπονηθεί από υπηρεσιακά στελέχη, παραμένει όμως κλεισμένο στα συρτάρια επί σειρά ετών. Συγκεκριμένες προτάσεις για το κόψιμο της πολυνομίας, για διαφάνεια και online διακυβέρνηση (στα πρότυπα του αμερικάνικου performance.gov), καθώς και για σύγχρονο δημόσιο management, δυστυχώς δεν έχουν εφαρμοσθεί, πολύ απλά γιατί χτυπούν στη ρίζα του το πελατειακό κράτος.

Χρειάζεται λοιπόν παιδεία, ώστε να καλλιεργηθεί στους πολίτες η σημασία της συλλογικότητας και να αποτινάξει σταδιακά η κοινωνία τη νοοτροπία της συναλλαγής με το κράτος. Χρειάζεται επίσης γενναιότητα, για να συγκρουσθεί με πάγιες αντιλήψεις και συμφέροντα. «Ελεύθερον το εύψυχον», όπως διατύπωσε σοφά ο Περικλής το 430 πχ.

Νταβός: Η 4η βιομηχανική επανάσταση και η ευκαιρία της Ελλάδας

Από 20 έως 23 Ιανουαρίου 2016 θα πραγματοποιηθεί για 46η συνεχή χρονιά το παγκόσμιο οικονομικό forum στο Νταβός της Ελβετίας, στο οποίο θα παρευρεθούν σημαντικοί ηγέτες και εξέχουσες προσωπικότητες από 140 χώρες για να συζητήσουν τα σοβαρότερα ζητήματα που απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα. Παρ' ότι η ετήσια συνάντηση στο Νταβός δεν αποτελεί μια επίσημη συνδιάσκεψη, όπου λαμβάνονται αποφάσεις και σχεδιάζονται δράσεις, είναι αδιαμφισβήτητα πολύ σημαντική, καθώς σε αυτή έχουν λάβει χώρα υψίστης σημασίας στιγμές, που συνέδραμαν στην εξέλιξη ιστορικών γεγονότων. Γι' αυτό το λόγο αναμένεται να συγκεντρώσει πάνω της την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης. 

Το πρώτο συνέδριο στο Νταβός έλαβε χώρα το 1971 με πρωτοβουλία του καθηγητή στο οικονομικό πανεπιστήμιο της Γενεύης Klaus Schwab. Τότε ονομαζόταν απλά Ευρωπαϊκό management forum και συγκέντρωσε μόλις 44 στελέχη από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Σταδιακά απέκτησε τεράστια αίγλη με αποτέλεσμα το 1987 να μετονομαστεί σε Παγκόσμιο Οικονομικό Forum και να έχει μετατραπεί σήμερα σε μια συνάντηση πολιτικών και επιχειρηματικών ηγετών, λαμπρών επιστημόνων και άλλων σημαίνοντων προσώπων. Το κόστος για να παρακολουθήσει κάποιος τις εργασίες του ανέρχεται σε $77.000 ανά άτομο, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα διανομής και ταξιδίου! Ποικίλα σχόλια έχουν προκαλέσει επίσης τα φαντασμαγορικά, πολυέξοδα πάρτυ που διοργανώνονται, σε συνδυασμό με τα υπερπολυτελή γούστα των παρευρισκόμενων.

Φυσιολογικά, η ατζέντα του συνεδρίου δεν περιορίζεται μόνο στα οικονομικής φύσεως θέματα, αλλά καλύπτει όλα τα μεγάλα ζητήματα της επικαιρότητας, ενώ είναι μια πρώτης τάξεως ευκαίρια για απευθείας παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις και διαβουλεύσεις μεταξύ κρατών. Το 1988 ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Τουρκούτ Οζάλ υπέγραψαν την ειρηνευτική συμφωνία του Νταβός, το 1992 ο Νέλσον Μαντέλα και ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος Φρεντερίκ Ντε Κλέρκ πραγματοποίησαν στο Νταβός την πρώτη κοινή τους εμφάνιση σε διεθνές επίπεδο, ενώ το 1994 ο Σίμον Πέρες και ο Γιασέρ Αραφάτ συνέταξαν εκεί το προσχέδιο της συμφωνίας για τη Γάζα και την Ιεριχώ. Επίσης το 2010, λίγους μήνες πριν η χώρα μας εισέλθει στο μνημόνιο, παροιμιώδης ήταν η ασφυκτική πίεση των ξένων ΜΜΕ προς τον Έλληνα πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου για το τι μέλλει γενέσθαι με την Ελλάδα.

Πέρυσι τα κύρια θέματα στην ατζέντα ήταν η κλιματική αλλαγή, καθώς και η αναθέρμανση της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπου τις εντυπώσεις έκλεψε η εμπνευσμένη ομιλία του Ματέο Ρέντσι που ζήτησε η Ευρώπη να αφήσει τη ρητορική της λιτότητας και να ενισχύσεις τις επενδύσεις. Στο φετινό συνέδριο θα συζητηθούν ζητήματα, όπως η προσφυγική κρίση, η επιβράδυνση της κινεζικής, αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας, το μέλλον της Ευρώπης, η θεραπεία του καρκίνου, η ισότητα των δύο φύλων κ.α.

Το βασικό όμως θέμα που θα κυριαρχήσει στην ατζέντα είναι η επονομαζόμενη «4η βιομηχανική επανάσταση».

Είμαστε στο κατώφλι μιας νέας εποχής, η οποία θα είναι συνέχεια των 3 προηγούμενων βιομηχανικών επαναστάσεων: 
1. 1784: ατμομηχανή - σιδηρόδρομοι, εκμηχάνιση κλωστοϋφαντουργίας, 
2. 1870: ηλεκτρική ενέργεια, παραγωγή χάλυβα, αυτοκίνητο κ.αλ.
3. 1969: ηλεκτρονικά και πληροφοριακά συστήματα, αυτοματισμοί

Θα διαδραματιστεί μέσω της ραγδαίας εξέλιξης των νέων τεχνολογιών και της ψηφιακής ανάπτυξης και θα περιλαμβάνει τομείς, όπως πχ. κυβερνο-φυσικά συστήματα, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, νανοτεχνολογία, βιοτεχνολογία, κβαντό-πληροφορική, αυτόματα οχήματα κτλ. Αναμφίβολα αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την παγκόσμια κοινότητα να χειριστεί την εξέλιξη της τεχνολογίας με σύνεση και σεβασμό στις αρχές και αξίες της ανθρωπότητας και να αποκομίσει δια αυτής κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

Αποτελεί εξίσου μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα να προοδεύσει σε αυτό το παρθένο πεδίο και να στραφεί σε ένα παραγωγικό μοντέλο οικονομίας βασιζόμενο στην έρευνα & ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.

Το στοίχημα για τη χώρα είναι να ενισχύσει τα ερευνητικά προγράμματα των πανεπιστημίων, καθώς και τις νεοφυείς επιχειρήσεις ταλαντούχων επιστημόνων, ώστε να συνδεθούν οι ιδέες τους με την παραγωγική διαδικασία και να μετατραπούν σε καινοτόμα προϊόντα, αντί να μεταναστεύουν στο εξωτερικό.

• Με συγχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και την ιδιωτική πρωτοβουλία
• Με συνεταιριστική οργάνωση των μικρών επιχειρήσεων (clustering) 
• Με μείωση της γραφειοκρατίας και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας

Μόνο στο κομμάτι της αγροτικής ανάπτυξης υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης και εξέλιξης, μέσω των οποίων η χώρα μας μπορεί να αυξήσει τα έσοδα της τουλάχιστον κατά €12 δισ. ετησίως. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι σήμερα δεν είμαστε αυτάρκεις σε βασικά αγροτικά προϊόντα, ενώ μόλις το 8% του ελαιόλαδου που παράγουμε το διαθέτουμε σε συσκευασία τυποποιημένο στην αγορά...

Είναι εξίσου μια μεγάλη ευκαιρία και για τον υπόλοιπο κόσμο μέσω της τεχνολογίας να κάνει στροφή προς ένα παραγωγικό μοντέλο οικονομίας και να επιτύχει δικαιότερη και αναλογικότερη κατανομή της παραγωγής, η οποία σήμερα έχει μεταφερθεί σχεδόν αποκλειστικά στις φτωχότερες χώρες, λόγω φθηνού εργατικού κόστους.

Σε σχέση με την εργασία, δε θα πρέπει να μας φοβίζει η τεχνολογική εξέλιξη. 'Οπως και στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις παρότι κάποια είδη επαγγελμάτων αντικαταστάθηκαν από τη χρήση μηχανών, γεννήθηκαν νέα συναφή επαγγέλματα, σαφώς πιο ποιοτικά και ασφαλή. Το ταλέντο και η επιδεξιότητα μπορούν να υπερισχύσουν σε πολλές περιπτώσεις του κεφαλαίου.

Ο στόχος λοιπόν είναι η μείωση των ανισοτήτων με ενίσχυση της παραγωγής και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες προς τους πολίτες/καταναλωτές. Εδώ σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η παιδεία και η προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στα νέα δεδομένα.